کتابخانه مجازی ادبیات

هزار گوهر (منتخب كلمات قصار اميرالمؤمنين عليه‌السلام) تأليف سيد عطاءالله مجدى است كه در آن هزار و دو سخن از حكمت‌هاى نهج‌البلاغه به همراه ترجمه نثر و نظم آن آمده است. مؤلف درباره انگيزه نگارش كتاب به جستجويى كه از كتاب‌هاى با موضوع نهج‌البلاغه انجام داده و تنها به كتب «نهج‌البلاغه» اثر آقاى محمدعلى انصارى، «كلمات قصار» ترجمه ابوالقاسم حالت به نظم و نثر فارسى(رباعى) و «شرح صد كلمه اميرالمؤمنين على(ع)» كمال‌الدين بن ميثم بحرانى دست يافته، اشاره كرده و مى‌نويسد: «اين بيشتر جستن و كمتر يافتن عزم و اراده مرا براى ترجمه هزار جمله از كلمات نهج‌البلاغه به نثر و نظم روان قابل فهم همگان استوارتر ساخت». كتاب در 22 فصل تنظيم شده است كه البته با كتب منتخب ديگر قدرى تفاوت دارد. در اين كتاب برخى از فصول بر طبق حروف الفبا و تعدادى نيز با كلماتى؛ مانند: همزه مطلقه، همزه امر، اذا، وزن افعل، ايّاك آغاز مى‌شوند. شيوه نگارش بدين ترتيب است كه ابتدا متن حكمت و ترجمه آن و سپس يك دو بيتى در معناى مورد نظر ذكر شده است.

این کتاب دربرگیرنده منتخبی است از بهترین غزل‌ها و رباعی‌های حضرت مولانا به همراه ترجمه و تفسیر برخی کلمات و اصطلاحات تصوف اسلامی که با نسخه دیوان کبیر مصحح شادروان فروزانفر مقابله و تکمیل شده است. در مقدمه مفصل کتاب درباره مولانا و شمس و حیات مولانا مطالبی ارائه شده است.

ايران کشوري کهنسال با سابقه ديرينه فرهنگي با 6 هزار سال تمدن و 2500 سال تاريخ مدون است و صاحب ادبياتي غني و پربار هم در شکل شفاهي و هم به صورت نوشتاري آن است كه کودکان اين مرز و بوم از اين ميراث بي‌نصيب نمانده‌اند. با توجه به اينکه سير تحول ادبيات در هر کشوري تحت تاثير فرهنگ، اجتماع و اوضاع سياسي و اقتصادي آن جامعه است، ادبيات کودکان و نوجوانان نيز در ايران از اين مساله مستثني نيست و مي‌توان آن را به 4 دوره تقسيم کرد که در هر دوره‌اي با سير نزولي يا صعودي با درونمايه‌هاي متفاوت و سبک‌ها و انواع ادبيات از قبيل آثار ترجمه شده ـ آثار کهن و آثار کلاسيک ـ همراه بوده است. همچنين در هر دوره‌اي با برگزاري سمينارها و نمايشگاه‌ها در حوزه‌هاي شعر، تصوير، نقدهاي ادبي و انواع مجلات و روزنامه‌ها در قالب کودکان و نوجوانان همراه بوده است. در نهايت با ورود فناوري‌هاي جديد در عرصه زندگي کودکان و نوجوانان و تاثير آنها در ادبيات مکتوب و جايگاه ادبيات کودکان ايران در شرايط فعلي، يعني؛ ورود به مرحله چهارم يعني خلق مستقل ادبي را مي‌توان شاهد بود.

هر شاعری شیوه خاصی برای ارائه مضامین مورد نظر خویش دارد که در نزد اهل ادب بدان شناخته می‌شود. در این میان نظامی را در بیان مضامین و خلق تصاویر، شیوه‌هایی است که محققان اغلب بدان‌ها پرداخته‌اند لیکن یکی از شیوه‌ها و در واقع یکی از بهترین هنرهای شعری او از منظر دید موشکافانه‌ محققان ارجمند عرصه نظامی شناسی بدور مانده است و آن همانا تعلق خاطر نظامی به واژگان و مضامین خاصی است که گاه از فرط علاقه به آنها آنقدر آنها را تکرار می‌کند که خواننده می‌پندارد، شاعر جهت رعایت صنعت‌ التزام به این عمل دست یازیده است در حالی که ما در این مقاله تنها با تحلیل برخی از واژگان و مضامین پر بسامد در مخزن‌الاسرار، نمونه‌ای از شیوه کار خارق‌العاده نظامی را در آثارش به اهل ادب عرضه داشتیم و هدف از این مقاله شناساندن یکی از ویژگی‌های شعری منحصر بفرد نظامی در خلق مضامین است، یعنی؛ تکرار واژگانی مخصوص از روی عمد نه به خاطر رعایت صنعت التزام بلکه به خاطر بیان نکته‌ای ظریف و تأکید بر مطلبی مهم و جایگیر کردن آن در ذهن خواننده از طریق تکرار واژگان و مضامین خاص.