کتابخانه مجازی ادبیات

بانو اطرایی از معدود هنرمندانی است که دارای مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. ایشان در زمینه ی معرفی و شناساندن ارزشهای موسیقی اصیل ایران خصوصا ردیف ها و دستگاه های موسیقی ملی و سنتور نوازی معاصر و همچنین آثار و اندیشه های بزرگانی چون پایور و صبا سال ها تلاش نموده و تالیفات و مجموعه آثار ارزشمندی را به جامعه موسیقی کشور تقدیم داشته است.

سید محمود نشاط در مورد موضوع کتاب می گوید: ادات تشبیه در زبان فارسی که اصل آن مربوط به علم بیان و بدیع و شرح آن مرتبط با دستور زبان فارسی است انتخاب نمود و اگرچه ناگریز به ذکر برخی از اشارات و اصطلاحات بیانی گردیده است اما مقصود حقیر جمع آوری و بحث در اقسام ادات تشبیه از لحاظ دستور زبان فارسی است. نکاتی که همچنان در این مقدمه یادآور می گردد: یکی اینکه سعی نمود بامکرر کردن مثال بر طول ملال نیفزاید و در هر مورد به ذکر یک تا پنج شاهد قناعت ورزید و در صورت لزوم امثله و شواهد دیگر را با تعیین صفحه و سطر کتاب ماخذ به حاشیه موکول ساخت. اشعار را غالبا از منوچهری دامغانی چاپ دبیرسیاقی که فی الواقع استاد تشبیه نیز می باشد و تشبیهات وی در نهایت متانت و استواری است برگزید تا مراجعه به شواهد و نظائر موضوع سهل باشد و نیز مثال نثر را به مناسبت وضوح و به منظور اختصار حذف نمود. ادات تشبیه و قیود و پسوندها و غیره را برای سهولت کار مراجعان به طریق الفبائی منظم ساخت و توضیحات و مطالب را با شماره های مستقل مجزا نمود و صفحات و سطور مراجع و ماخذ را ذیل مطالب بیان داشت. از توضیح واضحات و تکرارهای زائد چشم بپوشید و با عبارتی سهل و ساده نگاشت تا درخور استفاده همگان باشد.

کنایه واژه‌ای عربی است که در زبان فارسی نیز به کار می‌رود. هر گاه کلمه یا کلام طوری بیان شود که افزون بر معنی لفظی و حقیقی، معنای پوشیده‌ای نیز داشته باشد و مقصود همان معنای دوم مجازی باشد، از صنعت کنایه استفاده شده است. این کتاب از دو بخش عمده تشکیل می‌شود: گفتارهای تحلیلی درباره کنایه و فرهنگ کنایات. بخش اول شمال دیباچه‌ای بر علم بلاغت، پیش‌گفتاری انتقادی ـ تحلیلی درباره پیشینه کنایه، تعریف و شرح کنایه، گفتاری پیرامون کنایه و استعاره تمثیلی، بحثی درباره بلاغت و کاربرد کنایه در ادبیات فارسی با عنوان «چرا کنایه»، تقسیم‌بندی‌های کهن کنایه، کنایه در قلمرو زمان، ژرفاشناسی کنایه و .... است. بخش دوم فرهنگ الفبایی نمونه‌های متعددی از کنایات فارسی است که در حوزه شعر و نثر فارسی وارد شده‌اند.

منظومه خسرو و شیرین یکی از پنج گنج نظامی است که شاعران توانمند بسیاری پس از او، کوشیده‌اند به نظیره‌پردازی این اثر بپردازند. مولانا عبدالله هاتفی خرجردی، از شاعران اواخر دوره تیموری و اوایل عصر صفوی، از توانمندترین نظیره‌پردازان و مقلدان نظامی است که شیرین و خسرواش را به تقلید از خسرو و شیرین نظامی سروده است. این اثر در بین سایر شیرین و خسروهای سروده‌شده پس از نظامی، شباهت زیادی به خسرو و شیرین نظامی دارد. همچنین هاتفی را در مقایسه با سایر مقلدان نظامی، باید از جمله شاعران توانمند به شمار آورد و اثرش را از برترین خسرو و شیرین‌های سروده‌شده در ادب پارسی شمرد. تاکنون مقالات و بررسی‌های زیادی در مورد خسرو و شیرین نظامی و برخی از نظیره‌پردازان او صورت گرفته است و اغلب این آثار را از نظر عناصر داستان بررسی کرده‌اند؛ اما به شیرین و خسرو هاتفی کمتر توجه شده است. در این مقاله افزون بر بررسی روند داستان، با در نظر گرفتن تمام رخدادها و مقایسه روایت دو شاعر از این نظر، به شخصیت‌های اصلی و فرعی دو اثر و اختلاف پردازش دو شاعر به این شخصیت‌ها پرداخته‌ایم.