کتابخانه مجازی ادبیات

راویان و ناقدان ادب عربی در اینکه قصیده «بانت سعاد» از زیباترین و مشهورترین قصاید عربی است، اجماع و اتفاق دارند و اعتقاد به اینکه در زبان عربی هیچ قصیده‌ای به این درجه از اعتبار و اعتنا و اشتهار نرسیده، از مسلمات می‌شمارند. اوج اشتهار و مزیت این قصیده عربی که مورد اقبال و اهتمام بسیاری از لغویان و نحویان مستشرقان بوده و در شرح و ترجمه آن به زبان‌های مختلف و در تضمین و تخمیس و تشطیر آن عنایت خاص و سعی بلیغ به کار بسته‌اند، مورخان آن را جزء سیرت رسول‌الله آورده‌اند. در این کتاب این قصیده به انضمام قصایدی چند از ابوالعلاء معری و متنبی با شرح لغات و مفردات و ترکیب و ترجمه ابیات آورده شده است.

پس از آنکه ایران بدست اعراب افتاد و تازیان به شهرهای این سرزمین راه یافتند و بسیاری از شاعران و گویندگان عرب نیز به ایران آمدند بعضی به نیت غزو و جهاد و جمعی برای بدست آوردن غنائم و عده‌ای در رکاب امیران و سرداران بعنوان ندیمی و مداحی و اگر روایت راویان عرب را باور کنیم پیش از اسلام هم اعشی شاعر معروف جاهلی بدربارخسرو پرویز آمد و او را مدح گفت. در زمان امویان و عباسیان عده‌ای از شاعران عرب بایران آمدند که در این مقاله مجال نام بردن آنها نیست و شاید در مقالات بعد بتفصیل از آنان بحث شود. شاید مشهورترین شاعری که از عرب به ایران آمده است و دیدن مناظر زیبای این سرزمین در طبع او اثر بخشیده و در شعر او ظاهر شده است ابوالطیب متنی شاعر معروف عرب در قرن چهارم هجری می‌باشد.

این مقاله که به بهانه سالگشت درگذشت ادیب بزرگ دو زبانه (مسلط به زبان فارسی و عربی) جهان معاصر و شاعر پارسی و عربی، دکتر سید امیرمحمود انوار نگارش یافته است؛ به بررسی مقام ممتاز استاد در عصر حاضر می‌پردازد. ایشان در دانشگاه‌های جهان معاصر، به دلیل مقام شعر و شاعری در دو زبان پارسی و عربی، بی‌بدیل بوده است.

عصری که در آن به سر می‌بریم، عصر تلاقی علوم و دانش‌ها و تخصص‌های بین رشته‌ای است. یکی از این دانش‌های میان رشته‌ای که تأسیس و توسعه آن ضروری به نظر می‌رسد، ادبیات تطبیقی فارسی ـ عربی است که رؤیای دیرین اهل ادب بوده است و اخیراً چند ترمی است که دوره کارشناسی ارشد آن در تعداد محدودی از دانشگاه‌های وزارت علوم افتتاح شده است، ولی متأسفانه در این رشته با کمبود شدید متخصص و مدرس مواجهیم و تا تحقق کامل آن رؤیا فاصله بسیار داریم. در این مقاله ضمن بحث مختصری درباره تعریف و تسمیه ادبیات تطبیقی به بیان برخی کمبودها و نیازهای این رشته نوپا (به ویژه کمبود استاد چندزبانه) پرداخته شده و در پایان، راهکارهایی نیز برای خروج از این مضیق دشوار ارائه گشته است. امید آنکه مقال فراروی، موجب فزونی روشن‌بینی و واقع‌گرایی شود و ما در راه تأمین آتیه‌ای امیدبخش برای ادبیات تطبیقی ثمر دهد.