سمبل که به آن در فارسی نماد و مظهر گفته میشود، بخش مهمی از ادبیات ما را به خود اختصاص داده است. توضیح نماد و نشانه (مظهر) توضیح واضحات است و بدان جهت از اطناب سخن در این خصوص صرفنظر میکنیم و میپردازیم به دلیل پیدایش نماد از دیدگاه اجتماعی و سیاسی و عرفانی.
دکتر رضا اشرف زاده در پیشگفتار کتاب در مورد کتاب سایه در خورشید که برگزیده ای است از آثار عطار نیشابوری و دلایل انتخاب و شرح این اشعار توسط محمد عزیزی اینگونه می گویند: دوست ادیب و دانشمند جناب آقای محمد عزیزی با دقت نظر و درایت و ظرافتی شایسته به تدوین حکایاتی برگزیده از آثار منظوم و بخشهایی از تذکره الاولیاء "عطار" همت گمارده است که سعی ایشان مشکور است، وجود این مجموعه که با عنوان بسیار زیبا و تامل برانگیز "سایه در خورشید" فراهم امده ضروری بود زیرا در بین شاعران و عارفان بزرگ، به آثار عطار نیشابوری کمتر پرداخته اند و زمانه او را چون اولیاء خدا که – اولیایی تحت قبابی لایعرفهم غیری- در پرده غیرت خویش نگهداشته است. امید است افرادی با همت چون ایشان به بررسی و تحقیق و نقد آثار این عارف بزرگ بپردازند تا چهره برجسته و نورانی این شاعر عالی قدر از پشت غبار زمان، جلوه ای حقیقی و تازه بیابد."سایه در خورشید" که به استقبال از "کنگره جهانی عطار نیشابوری" با شیوه ای دلپسند و ابتکارات و تاملات قابل تحسین نشر مییابد، گامی است ارزنده در چنین راه پرمخاطره ای...
خسرونامه یا داستان هرمز و گلرخ اثری است در قالب مثنوی و داستان گونه و پرماجرا در بیان رموز اسرار عرفانی و روحانی. در آغاز کتاب مقدمه ای در باب این اثر سترگ و خلاصه داستان به صورت نثر آمده که فوق العاده راه گشا است و خواننده می تواند با یک نظر از ماجرای داستان با خبر گردد و آنگاه با رجوع به متن به اسرار عرفانی مندرج در اثر پی ببرد. در این داستان قیصر روم که سالها در آرزوی داشتن فرزندی است از یکی از کنیزکانش صاحب پسری میشود؛ اما پسر و دایهاش بر اثر کینه و حسد همسر قیصر، آواره دیار میشوند و طی حوادثی در قصر پادشاه خوزستان سکنی میگزینند.
در شعر و ادب فارسی، مسعود سعد سلمان و خاقانی به عنوان دو شاعر سیاسی، محبوس و حبسیهسرا شناخته شدهاند. به روایت تاریخ، محبوسبودن آنان و به روایت ادبیات، در حبسیهسرابودن آنان، جای هیچ شک و تردیدی نیست، لکن قضاوت در مورد سیاسی و مبارزه بودن این دو، تأمل و تفحصی عمیق در رابطه با علل و انگیزه زندانیشدن و اشعاری که در این دوران سرودهاند، طلب میکند. البته انجام این مهم در گرو مطالعهای همه جانبه و ژرف در شرایط اجتماعی و سیاسی آن زمان است؛ زیرا برای قضاوت در این مورد باید به آن روزگار برگشت و مسائل را تحت شرایط حاکم بر آن دوران دید و با توجه به امکانات و ضروریات آن زمان مورد غور و بررسی قرار داد، که این خود محتاج زمانی کافی و اطلاع وافی از تاریخ و ادبیات ایران است.