کتابخانه مجازی ادبیات

کتابی حاضر مجموعۀ پانزده گفتار دربارۀ هنر صحافی اسلامی و ایرانی است. مقالات این کتاب خواننده را با کلیاتی دربارۀ سیر صحافی در دورۀ اسلامی (عمدتا از قرون اولیه تا دورۀ قاجار) به ویژه در ایران،اقسام جلدها و تزئینات آنها، ابزارهای صحافی و برخی از استادان جلدسازی آشنا می‌سازد. چند متن برگزیده از منابع مختلف، از جمله یک منظومه و دو کتابشناسی دربارۀ صحافی اسلامی که یکی از آن دو به منابع خارجی اختصاص یافته، از بخش‌های پایانی این کتاب است.

احمد اقتداری در اوائل 1304 در لار متولد شد. تحصیلاتش را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران به پایان برد و در جوانی مدتی رئیس فرهنگ لارستان و مدتی شهردار لار بود. رکن‌زاده آدمیت زندگینامه مختصر او را در جلد پنجم دانشمندان و سخن‌سرایان فارس درج کرده است. اقتداری سپس به تحقیق روی آورد و در این حوزه نامدار شد. احمد اقتداری پسر مرتضی قلی خان اقتداری گراشی و نوه حسنعلی خان گراشی است. حسنعلی خان در وقایع مشروطیت نایب‌الحکومه لارستان و هوادار قوام‌الملک شیرازی (حاکم فارس) و «مستبدین» بود. آقا سید عبدالحسین لاری، که مشروطه‌خواه بود، علیه او قیام کرد و حسنعلی خان و هفتاد نفر از همراهانش را، که گراشی و اوزی و بیرمی بودند، کشت. این ماجرا منشاء اختلافی است که تا سالها میان لاری‌ها از یک سو و گراشی‌ها و اوزی‌ها و بیرمی‌ها از سوی دیگر دوام آورد. استاد اقتداری آثار بسیاری در حوزه تاریخ جنوب به چاپ رسانده که می‌توان به «فرهنگ لارستانی»، «لارستان کهن»، «خلیج فارس»، «کشته خویش»، «از دریای پارس تا دریای چین»، «کاروان عمر»، «خاطرات سدیدالسلطنه»، «یک‌صد و پنجاه مقاله در زمینه‌های ایرانشناسی و خلیج فارس» و ترجمه «الفوائد ابن ماجد» اشاره کرد. «زبان‌های محلی و فولکلور خلیج فارس»، «سرگذشت تاریخی چهار جزیره در خلیج فارس»، «تاریخ و جغرافیای خلیج فارس»، «خلیج فارس و آشنایی با امارات آن»، «محاکمه خلیج فارس‌نویسان» و «خلیج فارس و نام آن» نیز برخی از مقالات این پژوهشگر به‌شمار می‌آیند. ...شوش یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان است. حفاریهای باستان شناسی نشان می دهد که این منطقه در 9000 سال پیش از میلاد محل سکونت کشاورزان بوده .آنها از زندگی خود آثاری بر جای گذاشته اند که اکنون به صورت تپه های گوناگون باستانی کشف شده است .در 5000 سال پیش از میلاددر این مکان مردم در قلعه زندگی می کردند و از4000سال پیش زندگی در شوش به صورت شهری در آمده است. این منطقه که بین رودهای کرخه و دز قرار دارد پایتخت سیاسی ایلامیها بوده است. قلعه ایلامیها روی تپه ای در مرکز شهر شوش واقع بوده که فرانسویها روی آن قلعه جدیدی احداث نموده اند . در کنار آن تپه شاهی قرار دارد که احتمالا به صورت زیگورات بوده. است و درنزدیکی آن تپه صنعتگران قرار دارد. آشوربانیپال بین سالهای 465-460 قبل از میلاد شهر شوش را فتح کرد و آنرا مانند دیگر فتوحات آشوریها با خاک یکسان کرد. داریوش اول هخامنشی آنجا را بازسازی نمود و کاخ آپادانای خود را در تپه شاهی برپا نمود. خشایارشا نیز در شوش زندگی می کرده است.در زمان اردشیر اول متاسفانه در اثر آتش سوزی بزرگی اکثر بناهای شوش از بین رفتند .بقایای این آثار باستانی در قرن بیستم از زیر خاک بیرون آمدند. قسمت عمده ای از آنها در اثر تسطیح دشت خوزستان برای اهداف کشاورزی از بین رفته است و جنگ تحمیلی نیز خسارات زیادی به آثارباستانی وارد کرده است . حفاریهای غیر مجاز ساکنین دشت و حمله باستان شناسان غربی ، باعث شده است قسمت عمده ای از این آثار از بین برود یا به موزه هایی همچون لوور برسد...

غرض از تدوین این کتاب فراهم‌آوری نوشته‌های سیاحان ایرانگرد و جمع‌کردن اندیشه‌های مختلف آنان درباره ایران و ایرانیان است و این کار اگر با تعمق صورت گیرد، گوشه‌های تاریکی از تاریخ سرزمین کهن ما را روشن می‌کند و زاد و توشه‌ای می‌شود برای محققان و مورخان. ترجمه سفرنامه‌های روسی برای نسل کنونی سودمند است؛ زیرا اولا عظمت و شوکت ایران و سربلندی ایرانیان را در ازمنه قدیم برای ما مجسم می‌کند؛ ثانیا تجاوز دو دولت روس و انگلیس را در دو قرن اخیر به کشور ایران برملا می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه آنها از ضعف دول این سرزمین سوءاستفاده نموده و با تهدید و تجاوز خود ذخایر و غنایم ملی ما را تصاحب و به غارت برده‌اند؛ ثالثا برخی از این سفرنامه‌ها مربوط به سده هجدهم ونوزدهم میلادی است و ترجمه آنها روش حکومت استبدادی، اوضاع اداری، فرهنگی، اجتماعی و به طور کلی وضع زندگانی ایرانیان را در دوران‌های متفاوت آشکار می‌کند. از این‌رو گردآورنده در این کتاب سعی کرده پاره‌ای از خاطرات این سیاحان را که عاری از فهرست مطالب بود و نیز سفرنامه‌هایی که از زبان‌های دیگر به روسی ترجمه شده و همچنین کتاب‌های بسیار مفیدی که درباره تاریخ ایران و گذشته آن توسط ایران‌شناسان و ایران‌گردان روسی به رشته تحریر کشیده شده است را پس از مطالعه و بررسی کامل فهرست‌گونه‌ای برای آنها تنظیم کرده و به قلم آورده است.