زینالعابدین مؤتمن که در شعر مؤتمن تخلص میکرد، در سال 1293ش در تهران زاده شد. او نوه میرزا زینالعابدین خان کاشانی ملقب به مؤتمن الاطباست؛ وی از مردم کاشان است و دودمانش همه از آن شهر برخاستهاند و نسبش نیز به فتحعلی خان صبا ملکالشعرای دوره فتحعلیشاه قاجار میرسد. نخستین اثر تاریخی مؤتمن که به صورت رمان نوشته شده «آشیانه عقاب» نام دارد و نموداری از قدرت او در داستانپردازی است که مکرر طبع و نشر یافته است. مؤتمن در سال 1333ش کتاب «شعر و ادب فارسی» را نوشت که بهترین اثر تحقیقی شناخته گردید و به دریافت جایزه از طرف انجمن کتاب نایل آمد. او با آنکه در شعر و شاعری از مهارت و توانایی کافی برخوردار بود، اما کمتر به شاعری تظاهر نمود. در سال 1345ش نخستین اثر منظوم خود را با نام «برگی از چند دفتر زندگی» با خطی خوش و چاپی زیبا در تیراژی کم و محدود منتشر ساخت. وی هنچنین آثاری چون: «محبت فراری»، «بهار خونین»، «رهاورد فارس»، «حس آخر»، «نوبهاری حس»، «نای گمشده»، «بخت بد»، «مهر از تو بر نگیرم» را نیز از خود به یادگار گذاشته است.
تذکرةالاولیاء کتابی عرفانی است به نثر ساده و در قسمتهایی مسجع، که در شرح احوال بزرگان اولیاء و مشایخ صوفیه توسط فریدالدین عطار نیشابوری به فارسی نوشته شدهاست. تذکرةالاولیاء کتابی درباره زندگی، حالات، اندیشهها و سخنان عارفان و مشایخِ تصوف است، و به ذکر مکارم اخلاق، مواعظ و سخنان حکمتآمیز صوفیان بزرگ می پردازد.این کتاب مشتمل است بر مقدمه و ۷۲ باب که هر باب به زندگی یک صوفی پرداخته است و در ابتدای هر باب سخنانی مسجع در تمجید و ثنای صوفی بیان شده و سپس سخنان و داستان ها درباره صوفی آورده شده است.نخستین باب به حالات و سخنان جعفر صادق اختصاص یافتهاست، و باب هفتاد و دوم به حسین بن منصور حلاج .
موضوع کتاب زیباییهای سخن اثر سید محمود خیری شامل انواع شعر و زیباترین صنایع و بدایع در اشعار و شرح حالی از شعرای نامی و نمونه ای از آثار و گفتار و اشعار زیبا و تالیفات آن است که برای همه علاقمندان به شعر و ادبیات پارسی به ویژه دانش آموزان و دانشجویان رشته ادبی در دبیرستانها و دانشکده ها و طالبان کنکور مناسب است
دوران کودکی و جوانی صائب در عصر اقتدار صفویان در اصفهان سپری شد. در همین شهر درس خواند و در همان اوان جوانی به شاعری شهرت یافت. از استادانش از حکیم رکنای مسیح کاشی نام بردهاند که در روزگار خود شاعر و پزشک مشهوری بوده است. او از بسیارشعرترین شاعران زبان فارسی است. از دیوان او هم در زمان خودش گزیدههای متعددی ترتیب داده بودند. برخی از این گزیدهها را باید شامل آن بخشی از اشعار او دانست که در دوران پختگی عمرش، خود انتخاب کرده و جز آنها را شایسته انتشار نمیدانسته است. اما در این کتاب کوشش شده برخی از بهترین اشعار صائب گردآوری شود. در مقدمه کتاب، پس از شرح حالی اجمالی از صائب، یادداشتهایی از ناقدان و نویسندگان درباره مقام شاعری صائب آورده شده و سپس گزیده اشعار او به ترتیب غزلیات، قصیدهها و تکبیتها آورده شده است.
زین العابدین موتمن 1293-1384 که در تهران زاده شد، نوه میرزا زین العابدین خان کاشانی ملقب به موتمن الاطباست؛ وی در رشته زبان و ادبیات به تحصیل ادامه داد و به دریافت دو لیسانس یکی در رشته ادبیات فارسی و دیگر در رشته زبان انگلیسی توفیق یافت و از سال 1320ش به استخدام وزارت فرهنگ درآمد پس از آن به فعالیت در جهت توسعه علوم ادبی در نشریات پرداخت که موجب تحسین و استقبال ادبای آن زمان قرار گرفت. مؤتمن همچنین از پيشتازان رمان نويسي تاريخي به زبان فارسي است. علاوه بر آن مجموعه ای از گزیده های شعر صائب را به نام «گوهرهای راز از دریای اندیشة صائب» طبع و نشر کرده است.کتاب «تحول شعر فارسی» یکی دیگر از آثار اوست که در زمان انتشار بهترین اثر تحقیقی شناخته گردید. نویسنده در مقدمه کتاب اظهار می دارد : " موضوعات اساسی و مهمی چون مساله سبک شناسی و نقد ادبی و علل پیدایش و ادوار و مکاتب مختلف و تاثیر حکومتها و ترقی یا انحطاط شیوه یا شیوه هایی در زمینه شعر و شاعری و موضوعات دیگر نظیر آن تقریبا در نوشته های گذشتگان مسکوت مانده است". همین موضوع موتمن را بر آن داشته است تا به این پرسش ها پاسخ گوید. اقسام شعر فارسی، تحول قصیده ( از دوره سامانیان تا عصر حاضر) ، تحول غزل (از زمان پیدایش تا عصر دوران اخیر) و شرح لغات مشکل بخش های اصلی تشکیل دهنده این کتاب هستند.