کتابخانه مجازی ادبیات

مقالات این شماره بدین ترتیب است: شرح احوال، آثار و آراء خواجه عبدالخالق غجدوانی/ کامل جان رحیم‌اف؛ خوانش، مقایسه و تحلیل متن هفت قباله نکاح از ورامین (بخش اول)/ سلیم سلیمی مؤید؛ منابع یونانی درباره ایران هخامنشی/ ماریا بروسیوس؛ معرفی نسخه خطی تذکر میرالهی/ عبدالحق؛ پژوهش در احوال صهبا، کتیبه‌های آرامگاه و سنگ مزارش/ زهرا حبیبی؛ آموزش دستور زبان آرامی کتاب مقدس (بخش 5)؛ و معرفی کتاب.

لطف‌الله حلیمی یکی از فرهنگ‌نویسان قرن نهم هجری است که شاید در اوایل قرن دهم نیز زیسته باشد. او ترکی و فارسی و عربی را خوب می‌دانسته اما فارسی را رجحان می‌نهاده؛ زیرا خود به فارسی شعر می‌گفته است. از او آثاری باقی مانده است که در این کتاب به معرفی فرهنگ‌های وی پرداخته شده که یک سوی آنها فارسی است. فرهنگ‌هایی که در این کتاب معرفی شده‌اند، به ترتیب عبارتند از: بحر الغرایب، نثار الملک، لغت حلیمی و مصرحه الاسماء.

نگارنده در این کتاب به تاریخ اجتماعی ایران از ورود آریایی‌ها به فلات ایران تا حمله‌ی اسکندر مقدونی و پایان یافتن امپراتوری هخامنشی می‌پردازد. مطالب کتاب با مهاجرت آریایی‌ها به سرزمین ایران و اشاره به تاریخ مناطقی چون بلخ، سغد، نیسایه، خوارزم، و نیز مباحثی در خصوص نژاد آریایی، چینی، تورانی و... آغاز می‌شود. نویسنده در بخش دوم به سلسله‌های اساطیری پیشدادیان و کیانیان و مقایسه‌ی برخی شخصیت‌های این دو سلسله با ریگ ودا، کتاب مقدس هندیان، می‌پردازد. بخش سوم به بررسی اقوام سامی‌ نژاد آشور و بابل در بین‌النهرین و دولت عیلام در جنوب غربی ایران (خوزستان) و هم‌چنین برخی جنبه‌های تمدنی این اقوام باستانی اختصاص دارد. در بخش چهارم اقوام ایرانی غرب فلات ایران هم‌چون کاسی‌ها، ماناها، مادها و پارس‌ها به اجمال معرفی می‌شوند. نبردها و لشکرکشی‌های این اقوام علیه یک‌دیگر از جمله مطالب این بخش است. در بخش بعدی به ظهور و قدرت‌گیری کورش هخامنشی اشاره می‌گردد. وی تمام این اقوام و حکومت‌ها را یک‌پارچه کرد و نخستین شاهنشاهی بزرگ آن روزگار را به وجود آورد. پس از تاریخ سیاسی، درخصوص اوضاع اداری، اقتصادی و قضایی بابل و بایگانی‌های کورش در شوش بحث می‌شود. همین مباحث در دوره‌ی جانشینان کورش تا پایان امپراتوری هخامنشی، موضوع دیگر بخش‌های کتاب را تشکیل می‌دهد. در سه بخش پایانی کتاب به دین در ایران پیش از زرتشت، دین و آیین زرتشتی و قوانین و عادات در ایران باستان پرداخته می‌شود. از جمله اظهارنظرهای جالب نویسنده می‌توان به یکی دانستن ساروکین آشوری با اژی‌دهاک، هم‌زمان دانستن کورش و زرتشت، یکسان دانستن کیخسرو کیانی با کورش هخامنشی و کی‌گشتاسپ کیانی با ویشتاسپ، پدر داریوش هخامنشی، اشاره کرد.

هدف نویسنده از جمع آوری مجموعه مقالات این است که معتقد است: ترجمه‌های فارسی آقای ابراهیم پورداود- استاد اوستاشناسی در دانشگاه تهران- از جزوات اوستا، ترجمه واقعی اوستا نیست و از ترجمه‌های اروپایی کتاب اختلاف فراوان دارد و این اختلافات به حدی است که نه تنها در عقاید و افکار زرتشت و قسمت عمده از مسائل اجتماعی ایران باستان را دیگرگون ساخته، بلکه بر اثر آن اکثر محققان کشور و دانشجویان ادبیات دانشگاه تهران گرفتار اشتباه شده اند. بعد از انتشار کامل کتاب نگارنده در مورد ترجمه های دست خورده اوستا، بعضی دوستان ایشان از جمله آقای سعید نفیسی در مجله راهنمای کتاب از ایشان جانبداری کردند و مقالاتی انتشار دادند و چون این مقالات به صورت پراکنده درج شده بود، نگارنده مفید و مقتضی دیدند که این مقالات را در یک مجموعه گردآوری کنند. این کتاب مجموعه مقالاتی است در مورد زرتشت و پاسخ این مقالات نوشته موسی جوان که در سال 1343 به چاپ رسیده است