این کتاب دربرگیرنده دیوان حافظ شیرازی است. در ابتدای کتاب نوشتاری از علینقی بهروزی آورده شده که به بررسی «حافظ و حافظیه» پرداخته است. در ادامه مصحح کتاب در نوشتار خود درباره شخصیت معنوی حافظ مطالبی را به اختصار بیان کرده و در نهایت متن مصحح دیوان حافظ آورده شده است.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
دیوان شاعر ساحر خواجه شمس الدین محمد حافظ شیرازی، نسخه مورخ هشتصد و پنج هجری قمری است که توسط دکتر رکن الدین همایونفرخ تصحیح و تنقیح شده و در سال 1370 توسط مصحح به چاپ رسیده است
هرچند خواجه حافظ در حیات خود به جمع دیوان و ترتیب آن نپرداخت؛ ولی غزلیات و اشعارش را در دفتر خویش ثبت و ضبط میکرد و افزون بر این در طول حیات شاعریاش که زاید بر پنجاه سال بوده است، کاروانیان و مسافران غزلهای او را به اقصی نقاط ممالک اسلامی به عنوان تحفه و ارمغان میبردند و میان عاشقان کلام او توزیع میشد و آنها را تکثیر میکردند. مجموع غزلیات او در نسخههای نزدیک به زمان او در حدود پانصد غزل است. ابیات غزلیات هر نسخه با نسخه دیگر یکسان و همخوان نیست. این تفاوت و کمی یا زیادی را نمیتوان ناشی از عمل کاتبان دانست. این تغییرات و اختلافات بهیقین ناشی از تجدیدنظرطلبی خود اوست؛ بدین ترتیب هرگاه پانصد غزل او را تقسیم بر پنجاه سال کنیم و سالهای عمر شاعری او را محدود به پنجاه سال کنیم، مینگریم هر سال ده غزل سروده است؛ ولی به احتمال زیاد غزلیات حافظ محدود به همین تعداد نبوده است. این کتاب تصحیحی از دیوان غزلیات و اشعار حافظ بر اساس شش نسخه و نسخههای 813، 821، 822، 823، 824 و 827 هجری قمری است. این شش نسخه اساس مصححان بوده و در کنار آن از نسخ دیگری نیز استفاده کردهاند.
این کتاب دربرگیرنده گزیدهای از اشعار شیخ سعدی و خواجه حافظ شیرازی به انتخاب ناصرالدین شاه و با خط زیبای میرزا رضای کلهر است که در سال 1289 به نام «منتخب السلطان» به چاپ رسیده است. این اثر زیبا بعد از گذشت 120 سال در سال 1368 به اهتمام کتابخانه مستوفی و با مقدمه زندهیاد محیط طباطبایی به صورت عکسبرداری انتشار یافته است. ض