کتابخانه مجازی ادبیات

فخری قویمی در مقدمه در مورد موضوع کتاب می گوید: قسمت اول شامل شرح زندگی و معرفی زنانی است که تا قبل از حمله اعراب و مغولان در ایران می زیسته اند و حتی بعضی از آنان به مقام شاهنشاهی و نیابت سلطنت و حکمرانی و سفارت و دریاداری و غیره رسیده اند. قسمت دوم مربوط میشود به بیوگرافی شیرزنانی که در زمان تسلط تازیان و مغولان خونخوار در رشته های مختلف دینی و علمی و هنری و غیره شهرت داشته اند. لیکن رفته رفته در اثر تعصبات خشک و بی مورد و از ترس روبرو شدن با بیگانگان و همچنین مقتضیات سیاسی زنان بیشتر اوقات خود ا به اداره امور خانه و تعلیم و تربیت فرزندان پرداختند. با این وصف شیرزنان بیداردلی از این جمع برخاستند که پیشگامان فرهنگ و آموزش زنان امروز شدند. قسمت سوم تشریح زندگانی و سیر پیشرفت زنان مشهور ایران در قرن اخیر صحبت به میان آورده است.

نویسنده در بخش نخست کتاب، با نگاهی به دوران تاریخی ایران باستان، ساختار اشرافی، مبانی قدرت روحانیت مزدیسنا، شیوه اجرای آداب و احکام دینی و حوزه‌های فقهی روزگار ساسانی را بررسی می‌کند .وی در بخش دوم، درباره ظهور اسلام در ایران و نقش آن در شکل‌گیری هویت، ملیت و تاریخ ایرانی سخن می‌گوید و در بخش پایانی در خصوص مبانی و عناصر هویت ملی ایران چون عاشورا، سنن ایرانی سوگواری، تعزیه، نوروز و آداب و اعمال آن توضیحاتی به دست می‌دهد . سخن اصلی نویسنده در کتاب حاضر این است که نشان دهد چگونه اسلام سازنده هویت و فرهنگ ملی ایرانی بوده است .

از ادب حماسی ایران پیش از اسلام آثار اندکی برجای مانده است. قطعاتی چند در یشتهای که کم و بیش دستکاری شده و سه نامه پهلوی با تدوین و نگارشی نسبتا جدید جدید مجموعه آثار بازمانده را تشکیل می دهد. گزارشی که در این کتاب به خوانندگان عرصه می شود در اصل مطالعه ای است درباره ادبیات وسیعی که امروزه از بین رفته است، ولی در زمینه های گوناگون دیگر منابع و مآخذی در دسترس است که با بررسی آنها می توان راهی به سوی این ادبیات گمشده پیدا کرد. در اثر حاضر کارنامه شاهان ایران مورد بررسی قرار می گیرد و افسانه های تاریخی این سرزمین که به وضوح سایه ی سلطنت و شاهنشانی بر همه حماسه ها و ادب داستانی آن قابل مشاهده است از نظر گذرانده می شود. از دیدگاه باستانی وجود سایه سلطنت را بر حماسه باستانی می توان ناشی از آن دانست که دو رشته پهلوانی و فرزانگی را با یکدیگر موزون می سازد

این کتاب به تشریح نظام اجتماعی، نظم و تربیت عمومی ایران و آیین و آداب ایرانیان در زمان ساسانیان اختصاص دارد. نویسنده افزون بر طبقات چهارگانه‌ی جامعه‌ی ایران عصر ساسانی و زیرشاخه‌ی هریک، هم‌چنین تقسیمات اشراف و بزرگان به وضعیت خانواده، مساله‌ی ازدواج و انواع آن در دوره‌ی مذکور می‌پردازد. بخشی از کتاب نیز به سازمان اداری شاهنشاهی ساسانی و مناصب موجود در آن و هم‌چنین دیوان‌های مختلفی چون امور اقتصادی و مالیات، نظام سپاهی‌گری و امور مذهبی اختصاص دارد. ویژگی‌های حکومت مرکزی در عصر ساسانی و بحث تمرکز این قدرت، که نقطه‌ی اختلاف دوره‌ی ساسانی و عصر اشکانیان است، هم‌چنین رابطه‌ی پادشاه با مردم قلمرواش مطالبی است که یک بخش از کتاب را به خود اختصاص داده است. رسوم درباری و فعالیت‌ها و سرگرمی‌های مرسوم از دیگر مطالب کتاب به شمار می‌رود. در بخش پایانی کتاب نیز به صفات مشخصه‌ی ایران عصر باستان از حیث معنویات و آداب و رسوم اشاره می‌شود. کتاب هم‌چنین دارای پیوستی است که در آن متن پهلوی "نامه‌ی تنسر" و مجهولات آن از لحاظ زمان نگارش بررسی شده است.