کتابخانه مجازی ادبیات

برای معارف ریاضی در ایران باستان، و نیز تمدن ایران در دورانهای بعدی دو سرچشمه اصلی می توان قائل شد. یکی از این دو منبع، تمدنهای کهنی بوده است که از چندین هزار سال پیش از میلاد در شوش و سومر وجود داشته و در علوم ریاضی، هندسه و نجوم بسی غنی بوده اند. چنانچه از منظری جامع به تمدن ایران باستان بنگریم این منبع در واقع سر چشمه ای بومی است و بنابراین ریشه ای در بطن تمدن ایرانی محسوب تواند شد. منبع دیگر که در بسیاری تواریخ به نام سنتهای ریاضی هندی نامیده شده نیز در واقع به گونه ای مرتبط با فرهنگ ایران و دارای وجوه اشتراک قوی با ریشه های تمدن در ایران. زمین است. این پیوستگی را اقوام آریایی که به ایران آمدند و شاخه ای از آنها در حدود ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد به هند رفتند تأمین نمودند. سنتهای برهمنی درهند در واقع همان سنتهای آریایی است زیرا که برهمنان طبقه اول از سیستم طبقاتی هند و آریایی محسوب می شده اند. معارف کهن در ریاضیات از این دو سر چشمه جریان یافت و پهنه فرهنگ ریاضی در ایران باستان را مشروب کرد و نهالهایی از آن را به ثمر نشاند. در سرزمین شوش، از حدود چهار هزار سال پیش از میلاد، تمدنهایی بر پا بوده و میان آن فرهنگها با فرهنگ….

کتاب حاضر نخستین جلد از مجموعه‌ای است که به بررسی تاریخ علم و فناوری در ایران می‌پردازد. تاریخ علم در ایران نسبت به بسیاری از وجوه فرهنگی تمدن ایرانی هنوز به گونه‌ای شایسته، بررسی و تنظیم نشده و آثار مستندی در این زمینه تدوین نشده است. بنابراین بازشناسی و شناساندن این عنصر مهم از فرهنگ، موجب می‌شود که پیوند آن با دیگر وجوه فرهنگ ایران و نیز نقش آن در عرصه تمدن جهان آشکار شود. در نگارش این مجموعه از اندیشه‌ها، نوشته‌ها، گفتارها و همکاری‌های بسیار استفاده شده است.

سارتن در این کتاب سیر تمدن یونانی طی چهارده قرن، از قرن نهم پیش از میلاد مسیح تا قرن پنجم میلادی را مورد مداقه قرار داده و کوشیده است تا تأثیر علم قدیم را در تمدن درخشان کنونی نشان دهد. مؤلف نخست به تشریح وضع اجتماعی زمان اقلیدس پرداخته و تأثیر آن مرد بزرگ را در محیط علمی اسکندریه بررسی کرده و بعد از اشاره به کارهای علمی که در زمان وی می‌شده، به شناساندن کتاب «اصول» او توجه نموده است. پس از آن به بیان تنوع فرهنگ ادوار قدیم پرداخته و محیط اجتماعی و علمی عصر طلایی رومی را مجسم کرده و زمینه را برای کارهای علمی بطلمیوس فراهم آورده و نقوذ ابرخس را در کارهای وی نشان داده و از آن پس دوره‌ای که دانش یونانی در لباس زبان لاتینی جلوه‌گری آغاز کرده در پیش چشم خواننده گسترده است. قسمت سوم کتاب مختص بیان شرح انحطاط و افول و غروب خورشید دانش یونانی است.