کتابخانه مجازی ادبیات

بوستان سعدی منظومه‌ای است اخلاقی در بحر متقارب مقصور و در حدود چهار هزار بیت. نام این کتاب در نسخ قدیم «سعدی نامه» نوشته شده و شاید تسمیه آن به بوستان بعد از وقات سعدی از طرف دیگران به مناسبت نام «گلستان» بوده است. این منظومه گرانبها در زمان حکمرانی اتابک ابوبکر بن سعد زنگی در شیراز به اتمام رسیده است. بوستان که اولین شاهکار اخلاقی حضرت شیخ بزرگوار است، حاوی مضامین عالیه عرفانی و حکمتی و متضمن کنایات و استعارات بلیغ شاعرانه است و مانند گلستان به ابوابی تقسیم شده است. این کتاب برای دانش‌آموزان دوره اول دبیرستان آماده شده و فهرستی جامع که راهنمای تمام حکایات است نیز آورده شده است.

در فن آرایش سخن و صنایع بدیعی "سوال و جواب" را یکی از محسنات بدیع معنوی به شمار آورده اند و آن چنان است که شاعر در بیتی و یا چند بیت و یا بیش از آن، سخن خود را به صورت پرسش و پاسخ موضوع می کند و این تفنن ادبی، گاه چندان به درازا می‌کشد که از آغاز تا پایان یک قصیده طولانی را نیز دربر می‌گیرد. کتاب حاضر که "گفتگو در شعر فارسی" نام دارد بیشترین اشعاری را که تاکنون به شیوه پرسش و پاسخ سروده شده اند، شامل می‌شود.

این کتاب در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول شامل هشت مقاله است در زمینه شناخت سعدی و آثار عربی او با زیرنویس‌های مستقل. در بخش دوم متن مصحح و معرب اشعار عربی سعدی با شرح و حواشی لازم دیده می‌شود و بخش سوم به ترجمه فارسی شعرهای اختصاص یافته است.

چندی پیش چاپ دوم «دره نادره» اثر معروف و گرانسنگ میرزا مهدی خان استرآبادی، منشی نادرشاه افشار با تجدید نظر در دسترس ادیبان و مورخان و دوستداران انشاء مصنوع قرار گرفت. آن که چاپ اول این کتاب را دیده باشد و اکنون چاپ دوم را پژوهشگرانه بنگرد، درخواهد یافت که بیست و پنج سال فاصله دو چاپ، به مصحح و شارح دانشمند «استاد دکتر سیدجعفر شهیدی» فرصت داده است تا با سعی شخصی و بهره‌جویی از نظر دانشورانی که به یاری ایشان برخاسته‌اند (آقای دکتر احمد مهدوی دامغانی و ...) نادرستیها و نارسائیهای چاپ نخست را تا حد زیادی سامان بخشند. کتاب در 1100 صفحه با چاپ افست و صحافی نسبتاً خوب از سوی «شرکت انتشارات علمی و فرهنگی» نشر یافته و 230 صفحه تلخیص و تعلیقات و فهرست آن کارگشای دانش‌پژوهان است. نقد نویسی بر «دره نادره» و بررسی همه جانبه آنچه استاد شهیدی در تصحیح و توضیح آن کرده‌اند کاری است سودمند که رامشی دیگر می‌جوید و در این آشفته جانیها، دست و دل من از آن کوتاه است. بنابراین در این گفتار، تنها به اظهار نظر درباره «اشعار عربی کتاب» که ذوقی‌ترین و احتمالاً فنی‌ترین بخش «دره نادره» است بسنده می‌شود و به اختصار از چگونگی متن و ترجمه برخی از این شعرها که بیشتر جای بحث داشته. سخن می‌رود.