کتابخانه مجازی ادبیات

عظیم‌ترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگ‌ترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازان‌خان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.

عظیم‌ترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگ‌ترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازان‌خان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.

من لایحضره الطبیب کتابی از محمد زکریای رازی که در زمینه پزشکی نوشته شده‌است. نام دیگر کتاب «طب الفقراء» است و رازی آن را برای کسانی که به طبیب دسترسی ندارند، تالیف کرده‌است. مؤلف، اين كتاب را براى كسانى نگاشته كه توانايى مراجعه به كتب مفصل را ندارند و هدفش اين بوده كه فائده اين نگاشته براى عموم مردم باشد؛ بنابراين، اين اثر كتابى كاربردى و عمومى است؛ ازاين‌رو نسبت به تأليفات ديگر رازى، از جمله «حاوى»، بسيار مختصرتر و نسبت به كتاب‌هايى همانند «الشكوك على جالینوس»، كاربردى‌تر است. اين اثر، همانند بسيارى ديگر از كتب معالجات، با بحث از بيمارى‌هاى سر شروع شده و با بحث پيرامون اعضاى پايين بدن (دست و پا) پايان مى‌پذيرد. مؤلف، بيمارى‌هاى سر را با بيمارى صراع شروع مى‌نمايد. وى در آغاز، بيمارى را معرفى مى‌كند و اسباب و انواع آن را برمى‌شمرد، آنگاه براى هر بيمارى - چنان‌كه وعده داده - درمان و نسخه‌اى را تجويز مى‌كند.

کیمیا یکی از علوم خفیّه و علوم خمسه گذشتگان و صنعتی است که بر این باور بودند که قادر است اجساد ناقصی چون مس را بمرتبه کمال یعنی نقره و طلا برساند. هدف از تالیف این کتاب، شناخت متون الاسرار در خصوص مواد شیمیائی شناخته شده و روش های تهیه آن ها در قرون اولیه اسلامی و همچنین سخن گوئی در رابطه با نوشته های آن از نظر علم شیمی امروز و ارزش علمی این مطالب است. چنین به نظر می رسد که رازی کتاب اسرار یا سر الاسرار را که منبع این ترجمه بوده است، در اواخر عمر خویش تالیف نموده. این متون اولین سنگ بنای علم شیمی محسوب می شوند و ارزش تاریخی آن ها تا زمان حاضر نیز پا بر جای است. در ترجمه این کتاب که به کوشش حسنعلی شیبانی انجام گرفته، از چهار نسخه عربی و یک نسخه آلمانی بهره برداری شده است. نظر به این که اغلب اصطلاحات علمی کتاب حاضر، معرب واژه های فارسی است، مترجم از برهان قاطع در انتخاب واژه های درست فارسی کمک گرفته است. حسنعلی شیبانی پس از متن اصلی کتاب، پژوهشی در رابطه با مطالب کتاب و پس از آن تاریخچه ای از علم کیمیا را تدوین نموده و در پایان به توضیح واژه ها و اصطلاحات تخصصی این کتاب پرداخته است. لازم به ذکر است که پیش از این در سال 1343، دو کتاب الاسرار و سرالاسرار به زبان عربی و به کوشش محمدتقی دانش پژوه به چاپ رسیده بودند.