این کتاب دربرگیرنده شرح رویدادهای مهم زمان سلطه اشرف از دیدگاه نویسندگان شرکت هند خاوری هلند است. در این شرکت روزنامهای بوده که در آن وقایع مهم روزانه که بیشتر به اوضاع سیاسی کشور ایران مربوط بوده است، ثبت میشده است. معلوم نیست چند تن به این کار سرگرم میبودهاند، اما چند نویسنده از خود با عنوان روزنامهدار یا روزنامهچی یاد میکند. این کتاب در هشت فصل به حکومت اشرف افغان، قیام و سقوط سیداحمدخان پادشاه کرمان، وضع بندرعباس و هرمز و ... است.
در این مجموعه سیزده مقاله درباره جنبههای مختلف تاریخی، فرهنگی، اجتماعی، رجال شناسی و ادبی منطقه و مردم((لرستان)) با این عناوین گردآمده است : ((لرستان در دایرهالمعارف اسلام/ مینو رسکی زروان لرستانی))، ((سید جعفر کشفی/ مجتبی مقدسی))، ((یک روز از زندگانی گونگادین/ عبدالکریم جربزهدار))، ((بازگیرها/ علیداد برزویی))، ((پیشنهاد انضمام حکومت ولایات ثلاث به ایالت بروجرد و لرستان/ غلامرضا عزیزی))، ((چهار سند تاریخی درباره دالوندها/ حمیدرضا دالوند))، ((کارگزاران لرستان/ سید فرید قاسمی))، ((وجه تسمیه تاریخی بدرآباد/ سعادت خودگو))، ((نمایش در خرمآباد/ هرمز زندی))، ((قدم خیر/ توکل حیدرزاده خرمآبادی))، ((یک ترانه لری/ شیرین وطندوست))، ((سالنامه دانشسرای مقدماتی پسران بروجرد/ سید فرید قاسمی)) و ((یادگارهای ماندگار/ عبدالله آفاق)) .
در جلد اول این مجموعه زنان نامآور ایرانی، از عهد باستان تا دوره انقراض ساسانیان معرفی شدهاند. برخی از این زنان عبارتاند از: ماندانا، سپاکو، آریان، اسپارترا، آتوسا، مروئه، رخسان، اباکیش، فدیمه، پارمیس، آمی تیس، ساندوسه، مانیا، رکسانه، ایندوک، برسین، آپامه، رینا، رودگون، رام بهشت، انوشه دخت، آذر ناهید، نرسی دختک، پوران و آزرمیدخت. گفتنی است در کتاب، فراوان به روایات هرودت، دیاکونوف، کتزیاس، و گزنفون استناد میشود. پایان کتاب شامل "گاه شناسی " است که در آن محدوده تقریبی تاریخ حیات هر یک از شخصیتهای تاریخی متن، تعیین شده است.
یکی از شخصیتهای شگرف تاریخ خاورزمین یا حتی جهان، در سدههای گذشته، نادرقلی (طهماسبقلی ـ نادرشاه) فرزند امامقلیبیک پوستیندوز خراسانی است که از میان مردمان فرودست خطه خراسان قد برافراشت. شناخت دقیق زندگانی شگفت، روحیهها، حالها و اندیشههایش و ترسیم چهرهای نزدیک به حقیقت از او نیازمند پژوهش و مطالعهای ژرف و همهجانبه است. در این کتاب حکومت او از دیدگاه نویسندگان شرکت هند خاوری هلند آمده است.
اختلاف دیرپای تجارتی واک (شرکت بازرگانی هند خاوری هلند) با حکومت ایران ـ موضوع این کتاب ـ پس از دوران شاه عباس یکم از زمان شاه صفی یکم آغاز شده و تا بازپسین پادشاه این خاندان شاه سلطان حسین ـ پایان دومین دهه آغازین سده هجدهم ـ به انگیزههای مختلف و حدت و شدت متفاوت برقرار بوده است. یک بار نیز در زمان شاه عباس دوم به جنگ میان دو دولت و حتی بمباران جزیره قشم و بار دیگر به تصرف آن در زمان شاه سلیمان یا صفی دوم انجامیده است و در زمان بازپسین شاه این خاندان بهویژه بر سر امتیازهای اعطایی به واک و نحوه خریدوفروش ابریشم و جز آن باز هم اختلاف ادامه یافته است. این کتاب روایت پرگفتگو درباره همین بخش از اختلاف است.