کتابخانه مجازی ادبیات

محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.

سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.

شمار اسناد این مجموعه 34 است که ظاهرا در جنب اسناد موجود رقم سنگینی را نشان نمی دهد. ولی چند حسن دارد: نخست اینکه این اسناد مربوط به ادوار مختلف و سلسله های مختلف است. دیگر اینکه مضامین آن متفاوت است. یعنی هم فرمان انتصاب به مقامات دولتی است هم دستور رعایت حقوق افراد هم لزوم احقاق حق مردم هم اضافه حقوق و این خود از غنای مندرجات حکایت می کند. اما حسن آخر آنکه این مجموعه مشتمل است بر سند افزایش حقوق اعتمادالسلطنه به میزان چهار هزار تومان در سال که خود بدان فخر می کند و اعتماد السلطنه از پیشوایان محققین و روهروان طریق دانش و بینش و تالیف و تصنیف است و حق بزرگی به گردن دوستاران تاریخ و فرهنگ و ادب ایران دارد و سند فوق نمونه ای است از توجه به یک مولف ایران دوست بزرگوار و نشانه ای از احترام و ارزش دانش در عصر قاجاری.

از جمله آثاری که سهم بارزی در شناسائی فرهنگ و تمدن و بسیاری از مسائل گوناگون ادوار کهن ایران زمین داشته است، و تشخیص و تحقیق آنها مجهولات بی‌شماری را مرتفع می‌سازد، آثار کنده‌کاری و مهرها است. کنده‌کاری اولین اثر هنری انسان بدوی است که به وسیله آن تلاش نموده که خواسته‌های مادی و ظاهری و امیال و محسوسات روحی و فکری خود را به صورتی ساده تا آنجا که برای او با وسائل و امکانات محدود مقدور بوده است منعکس کند. با بررسی و مطالعه این آثار که اسناد و مدارک و مآخذ صحیح و پرارزشی هستند می توان به بسیاری از مسائل که مربوط به شناسایی تمدن اقوام و مردمی که هزاران سال در فلات پهناور ایران سکونت داشته‌اند و یا بنابر جهات مختلف به سوی این سرزمین روی آورده و ساکن شده‌اند دسترسی پیدا کرد و به تدوین تاریخ موجهی پرداخت.