جلد حاضر چهارمین و آخرین جلد از تاراج میراث ملی مشتمل بر یک مقدمه و سه فصل است، که براساس اسناد موجود در وزارت خارجه، از سال 1314 ه.ق/الی1318 ه.ش/1899 الی 1939م تهیه و تدوین شده است. در فصل اول، اسناد موجود در رابطه با کاوشگران و حفاران آلمانی، در فصل دوم اسناد مربوط به هیاتهای آمریکایی و در فصل سوم نوشته جراید مختلف آن روز جهان، در مورد حفاری و اشیای عتیقه و باستانی در ایران و کشف آثار ذی قیمت و تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته اند.
بنا به گواهی تاریخ؛ ارتش برای انجام ماموریتی که از لحاظ دفاع میهن خویش برعهده داشته در طی اعصار متمادی همیشه در سه جبهه به مبارزه پرداخته است: 1. در جبهه شمال شرق و مشرق در برابر سیل و هجوم قوای چریک طوایف رشید و پرطاقت و یغماگر آسیای مرکزی که برای نجات یافتن از صحاری سوزان و ریگزار بایر وطن خود از دیرزمان به فلات پرنعمت ایران چشم دوخته و همیشه به طرف این کشور پیشروی و هجوم می کردند. 2. در جبهه شمال غرب و مغرب در برابر ارتش های منظمی که بیشتر به طمع تسخیر کشور ایران و سپس دیار زرخیز هندوستان خاک ایران را مورد تجاوز قرار می دادند. 3. در جبهه جنوب در مقابل ملل تجارت پیشه و دریانوردی که در نتیجه اکتشافات جغرافیایی به بحر عمان و خلیج فارس رخنه یافته و در صدد بودند که از این راه خود را به سواحل هندوستان برسانند و با اشغال این سواحل محصولات گرانبها و نایاب هندوستان را به بازارهای اروپا ببرند...
«خلاصةالاخبار فی بیان احوالالاخیار» تألیف غیاثالدین محمد خواندمیر در سلسلۀ تواریخ عمومی جای دارد که در عهد تیموریان تألیف شده است و اهمیّت آن در قسمتهای نزدیک به عهد مؤلف و شرح احوال معاریف عهد، افزایش مییابد. این کتاب تاریخ از ابتدای آفرینش تا سال 905 هجری قمری است. مؤلف این کتاب غیاثالدین بن همامالدین مشهور به خواندمیر، نوۀ دختری میرخواند است. مؤلف طبق تصریح خودش چون کتاب «روضةالصفا»ی جدش را عظیم و بزرگ دانسته، برای استفادۀ بیشتر، آن کتاب را خلاصه کرده و «خلاصة الاخبار» نامیده و بیستوسه سال بعد دوباره با استفاده از همان «روضةالصفا» و منابع دیگر «حبیب السیر» را خلق کرده است. بنابراین این سه کتاب مانند سه ضلعی هستند که مثلث منابع تاریخ ایران را تشکیل میدهند. هر سه کتاب شخصیت حقیقی و حقوقی خاص خود را دارند. مطالبی در هر کدام از این سه کتاب هست که در آن دو تای دیگر نیست. خواندمیر شاعر هم بوده و اشعار زیادی از خودش در این کتاب آورده است.
ایران و استعمار، عنوان مجموعه ای است که تلاش دارد بخشی از برخوردهای استعماری قدرت های بزرگ را در برابر ایران به تصویر بکشد. تردیدی نیست که ایران از اوایل قرن 19 میلادی به صورتی مشخص در منظر نظر استعمارگران اروپایی قرار گرفت. آنچه که بر روند این نگرش تاثیر بسزایی نهاد، موقعیت خاص ژئواستراتژیک و ذخایر نهفته موجود در این جغرافیای سیاسی بود. ورود استعمار به ایران با همه وجوه و ابعاد صورت پذیرفت و استیلای آن علیرغم مخالفت ها و واکنش های جامعه سنتی ایران طی دو قرن اخیر عملی گردید. برخلاف باوری که معتقد به نقش اروپا در تغییر ساختار سیاسی – اجتماعی ایران است و از این موضع می کوشد نگاه استعماری اروپاییان را توجیه کند، باید گفت که حضور اروپاییان در ایران صرفنظر از جنبه های سازنده و تاثیرگذار، تبعات جبران ناپذیری را هم برجای نهاد. اسناد منتشره در این اثر بیان نمونه هایی چند از خسرانی است که باید آن را ناشی از همین حضور دانست. مسئله اخذ امتیاز و فقدان پایبندی صاحبان امتیاز به مفاد آن موضوعی است که صحت آن از بررسی اسناد و مدارک کتاب حاضر به ویژه در خصوص هیئت فرانسوی کاوش های باستانی نمود می یابد. این دفتر جلد دوم از این مجموعه است با عنوان (هیئت فرانسوی 1354-1341ق/1935-1923م).
ایران و استعمار، عنوان مجموعه ای است که تلاش دارد بخشی از برخوردهای استعماری قدرت های بزرگ را در برابر ایران به تصویر بکشد. تردیدی نیست که ایران از اوایل قرن 19 میلادی به صورتی مشخص در منظر نظر استعمارگران اروپایی قرار گرفت. آنچه که بر روند این نگرش تاثیر بسزایی نهاد، موقعیت خاص ژئواستراتژیک و ذخایر نهفته موجود در این جغرافیای سیاسی بود. ورود استعمار به ایران با همه وجوه و ابعاد صورت پذیرفت و استیلای آن علیرغم مخالفت ها و واکنش های جامعه سنتی ایران طی دو قرن اخیر عملی گردید. برخلاف باوری که معتقد به نقش اروپا در تغییر ساختار سیاسی – اجتماعی ایران است و از این موضع می کوشد نگاه استعماری اروپاییان را توجیه کند، باید گفت که حضور اروپاییان در ایران صرفنظر از جنبه های سازنده و تاثیرگذار، تبعات جبران ناپذیری را هم برجای نهاد. اسناد منتشره در این اثر بیان نمونه هایی چند از خسرانی است که باید آن را ناشی از همین حضور دانست. مسئله اخذ امتیاز و فقدان پایبندی صاحبان امتیاز به مفاد آن موضوعی است که صحت آن از بررسی اسناد و مدارک کتاب حاضر به ویژه در خصوص هیئت فرانسوی کاوش های باستانی نمود می یابد. این دفتر جلد اول از این مجموعه است با عنوان (هیئت فرانسوی 1329-1315ق/1911-1897م).