کتابخانه مجازی ادبیات

بعد از یکصد و بیست سال استیلای قوم تاتار و مغول بر ایران و خیلی از مناطق آسیا، قیامی مردمی در باشتین و سبزوار خراسان علیه ظلم و تعدی حاکمان مغول و عاملان آنان به وقوع پیوست. این نهضت که به قیام سربداران شهرت یافته است. از لحاظ وسعت، بزرگ ترین، از نظر تاریخی مهم ترین جنبش آزادی بخش خاورمیانه در قرن هشتم هجری بود. تلاش پیگیر رهبران آزاده این قیام، منجر به تشکیل حکومت مستقل ملی و شیعه مذهب ایرانی در خراسان شد. مهم ترین ویژگی های این حکومت عبارت بود از: تنفر و انزجار از عنصر مغولی و تثبیت ایدئولوژی تشیع امامی. نخستین حاکم سلسله سربداران، «عبدالرزاق باشتینی» بود که به مدت دو سال و چهار ماه حکومت کرد. پس از وی، «برادرش وجیه الدین امیر مسعود» به حکومت رسید. هنگامی که سربداران توانستند بر حاکم مغولی خراسان پیروز شوند حکومت مستقلی ترتیب دادند و سبزوار را مرکز خود ساختند.

در اوایل آبان ماه 1333 دانشمند معظم استاد پورداود که عمر خود را در راه تحقیقات مربوط به ادبیات پیش از اسلام مصروف نموده اند قصد خود را مبنی بر مسافرت علمی به سیستان جهت انجام پاره تحقیقات تاریخی به اداره کل باستان شناسی اعلام ضمنا اظهار اشتیاق فرمودند که اداره کل باستان شناسی هم یکی از کارکنان فنی خود را در این مسافرت علمی همراه معظم له اعزام نماید اداره نامبرده نظر آن دانشمند محترم را حسن استقبال پیشنهاد مسافرت مزبور را بنام اینجانب به وزارت فرهنگ نمودند این مسافرت کوتاه که بیش از دو هفته بطول نیانجامید از نظر علمی بی نهایت جهت استاد پورداود مفید و رضایت بخش واقع و نتیجه مشاهدات و تحقیقات علمی خود را در یک سخن رانی که از طرف انجمن ایرانشناسی در تاریخ 8 آذرماه 1333 ترتیب داده شده بود در تالار فرهنگ بیان فرمودند از آنجا که نویسنده نیز حسب الوظیفه می‌بایست گزارش تحقیقات این مسافرت را از لحاظ باستان شناسی به اطلاع علاقمندان برساند لذا برحسب رویه و سیره همکاران باستان شناسی این مختصر را جهت نشر در مجلد سوم گزارشهای باستان شناسی مرقوم داشت. در مورد سیستان معجم البلدان می نویسد که نام شهر آن زرنج بوده است این وجه اخیر به حقیقت بیشتر مقرون است و واقعا باید دانست که در گذشته نام اصلی سیستان زرنگ و در کتیبه های معروف داریوش در بیستون و تخت جمشید و نقش رستم زرنگا ذکر شده است بعدا بر اثر مهاجرت اقوامی از سکاها نام این سرزمین سیستان و سجستان و به تدریج سیستان گردید. مرکز اولیه سیستان تا یکصد سال پیش کوهه بوده است شهر زابل امروزی چندان قدمت ندارد در سال 1249 توسط پدر امیر فقید قائن که وی مانند فرزند خود شوکت الملک لقب داشت (نیای اعلای خاندان علم) بنیاد گردید و تاچندی پیش بنام نصرت آباد خوانده میشد...