کتابخانه مجازی ادبیات

قریب به 15 سال پیش، ویژگی های "کبیسه خماسی" نظر نگارنده را به خود جلب کرد، چون فاصله کبیسه خماسی نسبت به کبیسه ماقبل آن، به طور غیرمتعارف، پنج سال می باشد و این اختلاف زمانی موجب انطباق دائمی سال جلالی با سال شمسی حقیقی می گردد ولی تا آن تاریخ قاعده علمی دقیقی برای بیان توالی کبیسه های خماسی بیان نشده بود و عادی یا کبیسه بودن هر سال از روی نتایج رصد همان سال مشخص می شد. به منظور متمایز ساختن سال های کبیسه خماسی از کبیسه عادی، در راقم سطور این تمایل پدید آمد که تا جدول مطردی جست و جو کند و تشخیص سال های کبیسه خماسی را بر پایه های مطمئنی استوار سازد. معهذا تلاش های اولیه ای که در این راه صرف گردید عقیم و بی ثمر ماند تا بلاخره پس از چند سال فترت کوشش جدیدی آغاز شد و چگونگی توالی کبیسه های خماسی در مرحله یکم و مبداء تاریخ جلالی در مرحله دوم روشن گردید. چند سال پیش از آن که حساب توالی کبیسه های خماسی به دست آید از سال های زندگی زرتشت رفع ابهام به عمل آمد و تاریخ بعثت زرتشت در سال 918 ق.م مشخص گردید در حالی که در مآخذ انتشار یافته، دوران ظهور زرتشت از 6000 تا 570 سال پیش از میلاد نوشته شده است...

در این کتاب، شیوه استخراج و تطبیق شش تقویم مهم (اسکندری، میلادی ژولین، هجری خورشیدی، و دو تقویم جلالی و خانی مربوط به آن هجری قمری، یزدگردی و میلادی گریگوری) فراهم آمده است" .دقیق‌ترین شیوه استخراج و تطبیق تقویم‌ها، روش روزشمار است که در این روش خرده حساب‌ها، تحلیل می‌رود، و صحت محاسبات آن به کمال است .در زیج ملک، قواعد استخراج و تطبیق تقویم‌ها به روش روزشمار توضیح داده شده است ."علاوه بر آن شش تقویم مهم و اصلی، هشت تقویم محلی و قومی ایرانی (مازندرانی، طبری، دیلمی، کومشی، صبی، کردی، پشتکوهی، کوهدشتی، و دریایی نیز تبیین و توضیح داده شده است .

بررسی‌ها نشان می‌دهند که در گذشته، در ایران تقویم‌های گوناگون با مبدأ تاریخ‌گذاری متفاوت متداول بوده و تقویم تحول و دگرگونی زیادی داشته است. از طرف دیگر در کشورهای مختلف انواع دیگر تقویم استفاده می‌شده است؛ از این‌رو تهیه و تدوین تقویم تطبیقی، برای تطابق تقویم‌ها با یکدیگر از دیرباز مورد توجه منجمین، مورخین و محققین بوده است. در این گزارش جدول‌های موردنیاز برای تبدیل تقویم‌های هجری شمسی و قمری به کمک فرمول‌های دقیق نجومی و با استفاده از کامپیوتر تهیه شده‌اند. فصل اول گزارش به تاریخچه تحول تقویم در ایران، فصل دوم به تاریخچه تقویم تطبیقی در ایران و سرانجام فصل سوم به تشریح جدول‌ها و روش تبدیل تقویم‌ها به یکدیگر و تعیین روز هفته همراه با ذکر مثال اختصاص داده شده است.