کتابخانه مجازی ادبیات

مندرجات این کتاب را به طور کلی می‌توان به دو قسمت کرد: چگونگی فرمانروایی عضدالدوله دیلمی و امتیازات و ویژگی‌های این پادشاه بزرگ؛ در این قسمت نخست درباره دیلمیان و کیفیت روی کارآمدن آل بویه به اختصار سخن گفته شده و سپس فرمانروایی عضدالدوله و امتیازات او مورد بررسی قرار گرفته است. عضدالدوله چه از نظر وسعت مملکت و چه از لحاظ درایت و حسن تدبیر و علاقه به آبادانی و پیشرفت نواحی قلمرو خود، همچنین از حیث معلومات وسیع و متنوع و از جهت علاقه به علم و علما و نیز به واسطه صفات و خصال عالی و انسانی از پادشاهان ممتاز ایران است. بخش دوم تحقیقی مختصر درباره اوضاع اجتماعی و اداری و آداب و رسوم معمول در ایران در قرن چهارم هجری مقارن با سلطنت آل بویه و فرمانروایی عضدالدوله است.

این کتاب بررسی مختصر و تحقیق‌گونه‌ای است درباره آل بویه و اوضاع زمان ایشان از جهات مختلف. در تهیه مطالب این کتاب مانند آثار دیگر نویسنده، در حد امکان از مدارک اصلی و دست اول استفاده شده و از میان اینگونه مدارک، نوشته‌های کسانی که خود دست‌اندرکار بوده و در جریان وقایع قرار داشته یا به زندگی روزمره مردم آن زمان ـ چه طبقه خاص یا طبقه عام ـ توجه کرده‌اند و آنچه خود دیده یا از افراد مورد اعتماد شنیده‌اند، در آثار خود ثبت نموده‌اند، بیشتر مورد استناد قرار گرفته است. کتاب از یک مقدمه و سه بخش تشکیل شده است. مقدمه درباره دیلم و دیلمیان، بخش اول مروری بر تاریخ آل بویه، بخش دوم تشکیلات دیوانی و اداری و بخش سوم بررسی گونه‌هایی از اوضاع زمان آل بویه.

این کتاب که اجمالاً می‌توان آن را نموداری از شرح احوال و گویای برخی آثار عارف نامی خطه عرفان‌پرور پارس شیخ صدرالدین ابومحمد روزبهان بزرگ فرزند ابی نصر فرزند روزبهان سایر بقلی دیلمی فسائی شیرازی دانست و شامل چهار رساله به این ترتیب است: تحفة اهل العرفان از شرف‌الدین ابراهیم، روح الجنان از عبداللطیف شمس، تحفة العرفان از روزبهان بقلی دیلمی شیرازی، منازل القلوب از سیمابی. این عارف بزرگ در سال 522 هجری در فسا چشم به دنیا گشود و در نیمه محرم 606 هجری در شیراز رخت از جهان بربسته است.