کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب مجموعه‌ای است از باورهای آبا و اجداد بشر کنونی که در فراسوی قرون و اعصار زیست می‌کرده‌اند و مانند همه ما در برابر این جهان شگفت به حیرت و انفعال افتاده‌اند و جهت کاستن از بار تحیر خویش، به فلسفه حیات و تفکر و تعمق درباره آن روی آورده‌اند. دو موضوع عمده آفرینش و مرگ در این کتاب مورد بحث قرار گرفته است؛ آفرینش در دو زمینه، یعنی آفرینش جهان و آفرینش انسان. مرگ نیز در سه عنوان: یکی جهان پس از مرگ، دیگر آیین‌های گذشتگان در برخورد با مرگ و مردگان و بالاخره پایان جهان که در واقع مرگ جهان است، مورد بحث قرار گرفته است.

سخن و آداب آن از موضوعاتی است که در متون ادبی و اندرزنامه‌های فارسی میانه همواره به آن توجه شده است. برای بیان آداب سخن‌دانی و اهمیت آن در متون این دوره می‌توان آنها را به چند موضوع کلی تقسیم‌بندی کرد. در این گزارش، ابتدا در مقدمه‌ای کوتاه به اهمیت سخن در ادبیات ایران باستان پرداخته شد؛ سپس آداب سخن‌دانی در متون ادبی و اندرزنامه‌های فارسی میانه در قالب موضوعات «راست‌گویی و دوری از دروغ»، «با اندیشه سخن‌گفتن»، «میانه‌روی در گفتار»، «سنجش زمان و سخن»، «نرمی و ادب در گفتار» و غیره بررسی شد. در این نوشتار، همچنین سعی شده است برخی از این اصطلاحات در متون نظم و نثر فارسی و نیز برخی از گویش‌ها بررسی شود.

ایزد رَپیتْوین یکی از ایزدان بسیار مهم دین زرتشتی است. این ایزد موکل بخشی از زمان است که آن را «گاه رَپیتوین» می‌نامند. گاه رَپیتوین در اساطیر زرتشتی بیان‌گر کیفیتی از زمان است که می‌توان آن را وضیعت آرمانی نامید. این گاه هم لحظه آغازین آفرینش است و هم لحظه انجامین رستاخیز؛ و هم لحظه‌ای است که سودرسانان موعود (سوشیانت‌ها) ظهور می‌کنند. نماد این جهانی گاه رَپیتوین، هنگام ظهر و یکی از بخش‌های پنج‌گانه روز است. اسطوره ایزد رَپیتوین در مناسک زرتشتی بازتابی روشن و شگفت به جای گذاشته است. برای بدرقه او در آغاز زمستان بزرگ، صد روز پیش از بازگشت او به روی زمین و نیز اول فروردین، که هنگام بازگشت دوباره اوست، آیین‌هایی برای این ایزد برگزار می‌شود. مراسم رَپیتوین در اول فروردین را می‌توان جشن بزرگ داشت هفتمین آفرینش یعنی جشن پیدایش آتش نامید. «جشن سده»، که به پیشواز بازگشت رَپیتوین می‌رود و به مناسبت کشف آتش برگزار می‌شود، و دیگر نیایش‌ها و آیین‌های مربوط به ایزد رَپیتوین این نظریه را تقویت می‌کنند.