در میان نوشتههای فارسی میانه، آثار اندرزی اهمیت خاصی دارند. اندرزها مسائل اخلاقی جامعه را بازتاب میدهند و معرف اندیشه، گفتار، و کردار مردم در گذشتههای دورند و گویای این واقعیت آشکار نیز هستند که ایرانیان، بهویژه در دورۀ ساسانی، به سخنان و نوشتههایی با مضمون اخلاقی و اجتماعی دلبستگی فراوان داشتهاند. انعکاس مطالب اندرزی محدود به دوره ساسانی و فرهنگ ایران پیش از اسلام نیست، بلکه در آثار ادبی فارسی و نوشتههای ایرانیان به زبان عربی نیز، به فراوانی، مشاهده میشود و از اینروست که این گونه ادب را از ویژگیهای فرهنگ مشرقزمین دانستهاند. برای پیگیری دایره وسعت اندرزنامهها و تأثیر آنها در دورههای گوناگون نهتنها باید مجموعههای حماسی و در رأس آنها شاهنامه یا آثار ابوعلی مسکویه مانند جاویدان خرد یا خردنامه را بررسی کرد، که باید مجموعههای امثال و حکم فارسی، کلام حکمتآمیز شاعران و نویسندگان بزرگی چون استاد سخن، سعدی شیرازی، را نیز واکاوی کرد تا بتوان بخشی از اینگونه تأثیرات را در پیش چشم داشت.
چنانچه از متن کتاب گلستان سعدی در باب سوم- در فضیلت قناعت- بر می آید این شاعر و سخنسرای بزرگ علاوه بر سفرهای بسیار که یک دوره طولانی سی ساله را در برمی گیرد سفری نیز به جزیره کیش داشته است اما زمان وقوع و علت این سفر و محل دقیق توقف او در جزیره از گزارس گلستان مستفاد نمی شود. در این کتاب با شواهد و مدارک تاریخی، زمان سفر او به کیش مشخص شده است. چنان که می دانیم جزیره کیش در زمان اتابکان فارس در قلمرو این خاندان بوده و از امنیت و رونق بسیار برخوردار گردیده بود و سعدی به اتکای همین امن و آسایش که در آن عصر در فارس و بنادر حاکم بوده با خیالی راحت و آرام به جزیره کیش سفر کرده است...
دکتر برات زنجانی در توضیح موضوع کتاب کشف الابیات بوستان و گلستان سعدی می گوید: شهرت بوستان و گلستان سعدی از نیمه دوم قرن هفتم یعنی اندکی بعد از تالیف آنها شروع شده و در امتداد زمان به درازای قرنها و اعصار کشیده شده است. هر چند اغلب بیتهای بوستان پاره ای از روح بلند سعدی و هر کدام مستقلا دارای معنی و مفهوم بایسته و شایسته است اما برای درک مسیر فکری شاعر گاهی دانستن رابطه و بستگیهای بیتی با بیتهای دیگر و یافتن جای آن لازم می گردد و به همین منظور برای مثنویها "کشف الابیات" ساخته اند و کمترین فایده این کار نشان دادن این است که بیت منسوب به شاعر در کتاب او آمده و یا نیامده است. در تنظیم کشف الابیات بوستان سعی کردم و روشی پیش آوردم که در تمام چاپهای بوستان بتوان از این بیت یاب استفاده کرد....
زبان ختنی در تقسیمبندی علمی زبانها، در شمار زبانهای ایرانی میانه شرقی جای میگیرد. این زبان با همه اهمیت خود و تأثیری که بر زبانهای ایرانی دارد، برای فارسیزبانان و حتی مجامع علمی و دانشگاهی چنانکه باید شناخته نیست و تدوین اثری که تا حدی معرف ویژگیهای آن باشد، بایسته مینمود. این کتاب با توجه به این نیاز و به منظور آشنایی با اصول این زبان برای علاقمندان تهیه شده است. مطالب کتاب در پنج گفتار به این شرح طبقهبندی شده است: پیشدرآمد در معرفی زبان و جایگاه آن در میان زبانهای ایرانی، نظام نوشتار و خط، صرف و نحو و زبان، معرفی کتاب زامباستان مجموعهای از آموزشهای دین بودایی به زبان ختنی و برگردان فصل پنجم این کتاب به فارسی همراه با یادداشتها، واژهنامه شامل تمام واژههای فصل پنجم همراه با ریشهشناسی و ذکر حالتهای دستوری.
زبان سکايي (ختني)، در مقايسه با ديگر زبانهاي ايراني (اوستايي، فارسي باستان، پهلوي، و...)، بسيار کمتر مورد بررسي و مطالعه قرار گرفته؛ به ويژه آنکه در زمينه مطالعات اين زبان، مبحث ضمير همواره در حاشيه مباحث اسم و صفت بوده و بدينسان مهجور مانده است. پژوهش حاضر مبتني است بر مقوله ضمير در زبان ختني، شامل اقسام ضمير و جدولهاي مربوط بدان، حالتها و ويژگيهاي صرفي آن، و مقايسه آنها با ضميرهاي زبانهاي ايراني باستان، اوستايي، سنسکريت، فارسي باستان، سغدي و آسي.