کتابخانه مجازی ادبیات

اسپاروی به تصور اینکه یکی از شاگردان مستعدش ممکن است روزی به مقام های عالی سیاسی در ایران دست باید از همان ابتدا به پرورش استعداد او در راستای منافع کشور خود می‌پردازد و سعی می‌کند به او بقبولاند که خیر و صلاح جهان به خیر و سعادت نژاد آنگلو ساکسن بستگی دارد. مؤلف از رسم “مداخل” در ایران، این عرف ناشایست عصر بی خبری به وضوح و اجمال سخن می‌گوید و زنجیره آن را از شاه تا رعیت بازگو می‌کند و وضع فروش مشاغل مهم دولتی را یکی از عوامل خرابی ملک و ملت می‌شمارد. اسپاروی از مشهوراتی که دیگر سیاحان شرح داده‌اند، دوری گزیده و آنچه بیان نموده تا حد زیاد بدیع و تازه است. او تنها به شرح وقایع بسنده نمی‌کند بلکه با ایجاز پر معنی به تحلیل رویدادها می‌پردازد و برخلاف بعضی از سیاحان به تحسین شیوه زندگی و مشی زن ایرانی می‌پردازد و او را محور زندگی خانواده می‌داند که تنها امید و آرزوی خود را در خوشبختی خانواده‌اش جستجو می‌کند. نقش چادر را در زندگی اجتماعی زن ایرانی واجد اهمیت بسیار دانسته و آن را ته بند اسارت، بلکه نشان آزادی و مجوزی برای ورود او و شرکت او در فعالیتهای اجتماعی می‌شمارد و به ذکر مثالهای چندی از شرکت زنان در اعتراض های اجتماعی می‌پردازد و از این طریق به تحسین زیبایی طبیعی فوق العاده زن ایرانی می‌نشیند.

کتاب مأموریت ادبی از خوانسار تا شیراز در اصل سفرنامه ای در زمینه دومین کنگره دبیران زبان و ادبیات فارسی کشور است که به مدت یک هفته در مرداد ماه سال 1347 و در شهر شیراز منعقد گردید. این سفرنامه که به قلم دکتر محمد حسین تسبیحی به نگارش درآمده، نخستین بار به مدت یک سال در روزنامه فردا و به صورت گفتارهایی مسلسل به چاپ رسید و در حقیقت این کتاب چاپ دوم مأموریت ادبی است. تسبیحی در سال 1347 از ریاست وقت ادارا آموزش و پرورش خوانسار جناب آقای حاج فضل الله ملکی مأموریت پیدا کرد که در این کنگره شرکت بنماید. ایشان که پس از یک سفر به تهران و گلپایگان موافقت ضمنی خود را اعلام نموده بود، سرانجام عازم این شهر گردید. ایشان در طی مسیر در شهرهایی چون شهرضا توقف نموده و توصیفات ادبی خوبی از این شهر ارائه کرده است. سپس به هر نقطه یا شهری نیز که می رسیده به توصیف آنجا پرداخته تا به شیراز رسید. وی نه تنها توصیف جامعی از چگونگی برگزاری کنگره و حتی سخنرانی های آن پرداخته، بلکه توصیفات زیبا و ادبی واری نیز از آثار مهم تاریخی و مذهبی این شهر چون آرامگاه حافظ و سعدی، شاهچراغ (ع)، تخت جمشید و ... ارائه کرده است. بدین سبب تهیه این کتاب و خواندن آن برای حتی شده پاره ای ساعت خالی از لطف نیست.

همواره از میان شخصیت‌های داستانی بالیده در بستر فرهنگ و ادبیات‌های مختلف، چهره‌هایی وجود دارند که بنا بر برخی از خصایص منحصر به فرد، امکان فرا روی از بستر دراماتیک خویشتن و مبدل‌شدن به یکی از شخصیت‌های ممتاز تاریخ ذهنی افراد انسانی آن جامعه را می‌یابند و به تعبیری نیز می‌توان آنها را «مجسمه‌های فرهنگی» یا «نمونه‌های ازلی ذهن» آن جامعه نامید. فاوست، قهرمان نمایشنامه گوته و شیخ صنعان، قهرمان «منطق‌الطیر» عطار از اینگونه نمونه‌های ازلی ماندگار هستند که در این مقاله به عنوان دو نماد فکری و فرهنگی شرق و غرب مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته‌اند.

پروين اعتصامي، اخلاقيات را از طريق مناظره‌ها به تصوير مي‌کشد و با فن مناظره ميان اشيا با يکديگر، به طور فردي و اجتماعي به مسايل اخلاقي مي‌پردازد. وي در تعاليم انساني خود، انسان را مادرانه به جبه الهي و انساني فرا مي‌خواند؛ به گونه‌اي که در تعاليم انساني فردي خود به مولفه‌هاي اخلاقي، همچون تقوي، پاکي، راستي، علم اندورزي، خردورزي، هنرورزي و پرهيز از هوي و هوس و امثالهم توجه دارد و در تعاليم انساني اجتماعي به بيان دردها و رنج‌هاي اجتماعي مي‌پردازد. با نگاهي عميق به اشعار وي درمي‌يابيم که تعاليم اجتماعي موجود، حول مسايل اجتماعي آزاديخواهي، انسان دوستي، همدردي با ديگران، حمايت از مردم، تشويق به واقع بيني و تلاش، تعاون و همکاري و حمايت از يتيمان مي‌گردد؛ در واقع موضوعات اصلي شعر وي جبر يا تقدير، بيان حال توده مردم در برابر استثمارگرايي طبقات اشراف و وضع نابسامان بيوه زنان، سالخوردگان و تهي دستان جامعه است. پروين اعتصامي، بدين‌سان، آينده را در برابر مخاطبان خود قرار مي‌دهد؛ همچنين کژي‌ها و کاستي‌هاي جامعه و قصور آنها نسبت به تعهدات اخلاقي و پيامدهاي آن را به تصوير مي‌کشد.