کتابخانه مجازی ادبیات

هدف از انجام اين تحقيق آن است تا بر اساس الگوي هاليدي (1976) و نيز شفايي(1363) و فرشيد ورد (1363)، منظومه صداي پاي آب سهراب سپهري مورد تجزيه و تحليل گفتماني ـ دستوري قرار گيرد. ضمن استفاده از روش تجزيه و تحليل متني، منظومه در دو سطح کلان و خرد مورد بررسي قرارخواهد گرفت که در بخش کلان عوامل انسجامي شناسايي خواهد شد و در بخش خرد نيز انواع جملات به کار رفته در منظومه مورد بررسي قرار خواهد گرفت. يافته‌هاي تحقيق در بخش کلان حاکي از آن است که عامل انسجامي ارجاعي (399 مورد،48.31 درصد) در کل منظومه داراي بيشترين بسامد است و پس از آن عوامل واژگاني، حذفي و ربطي به ترتيب با 26.76، 13.43 و 11.50 درصد در جايگاه‌هاي بعدي قرار دارند. ضمنا شاعر از عامل ارجاعي ضماير و افزونه‌هـاي فعلــي (353 مــورد، 88.47 درصد) و عامل ربطي افزايشي (96 مورد،86.49 ) بيش از انواع ديگر ارجاعات و عناصر ربطي استفاده نموده است. در ميان عناصر انسجامي واژگاني نيز تکرار (185 مورد، 83.71 در صد) داراي بيشترين فراواني است. يافته‌هاي تحقيق در سطح خرد نيز حاکي از آن است که در اين منظومه از جملات مجهول و شرطي استفاده نشده است. ضمنا نويسنده از جملات معلوم، خبري، ساده و فعلي بيش از ساير انواع جمله استفاده کرده است. استفاده هنرمندانه شاعر از عوامل زباني و انسجامي سبب گرديده است تا با وجود طول شعر، منظومه از انسجام بالايي برخوردار باشد. ضمنا استفاده زياد از فعل علاوه بر انتقال مفهوم در ايجاد وزن و آهنگ نيز بسيار موثر بوده است.

شعر حافظ در عین انسجام ساختاری، ظاهری پاشان و گسسته دارد. برخی منکران، به اعتبار این ظاهر بر حافظ خرده می‌گرفتند که هر بیتش سخنی مجزاست، برخی نیز برای بی‌اعتبار کردن حرف اصلی حافظ، ابیات او را از هم تفکیک می‌کردند تا از زهر انتقادهای وی بکاهند، لیکن در دوره معاصر بدون توجه به این سابقه تاریخی، استقلال ابیات را هنر حافظ شمرده‌اند. در مقاله حاضر، پس از بحث و بررسی درباره عوامل پیدایش این تصورها، به تبیین ضرورت ساختار منسجم غزل حافظ پرداخته‌ایم و با ذکر یک نمونه از هر یک از ساختارهای عرفانی، رندی، عاشقانه و قلندری، طرح اصلی غزل‌ها و چگونگی پیوند ابیات را روشن کرده‌ایم.

سیر شعر فارسی و نقد آن از حرکت و نگرش پویا و در عین حال متنوع و متغیر آن برکنار نمانده است؛ چنان‌که گاهی اندیشه‌ها و نظرهای منتقدان و متفکران را با قوت تمام به خود جلب کرده و به تأمل و تدبرهای دقیق و توقف‌های طولانی در برابر خود وااشته است. کوشش نویسنده در این اثر بر آن بوده که سیر کلی این آرا و اندیشه‌ها را در نقد شعر فارسی استخراج کند. از آنجا که بیشترین مجادلات و مباحثات منتقدان شعر فارسی در سده اخیر و به‌ویژه بعد از دوران مشروطه در ایران روی داده است و یکی از مهم‌ترین تحولات دنیای شعر و شاعری و نقد و سخنوری فارسی در این روزگار رخ نموده است، پایه اصلی این کتاب بر بررسی این آرا و تحولات از دوره مشروطه تا سال 1332 هجری شمسی گذاشته شده است.

متون فارسی ـ عبری، متونی هستند که زبان آنها فارسی (به عبارت دقیق‌تر گونه‌هایی از فارسی) است و به خط عبری نوشته شده‌اند. در این متون نکات زبانی بسیاری وجود دارد که در متون فارسی دیگر یا دیده نمی‌شود یا بسیار به ندرت به کار رفته است. در میان متون دینی فارسی ـ عبری، یعنی ترجمه‌های بخش‌های مختلف عهد عتیق، ترجمه‌هایی که از اسفار خمسه موجودند اهمیت خاصی دارند. نسخه‌هایی از ترجمه‌های اسفار خمسه در کتابخانه‌های ملی پاریس و واتیکان و موزه بریتانیا نگهداری می‌شود.