کتابخانه مجازی ادبیات

بوستان، همتای جاودانه‌ی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومه‌ی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامه‌ی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هم‌مانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قاره‌ی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتب‌خانه‌ها و سپس در عصر جدید در آموزشگاه‌ها و مدارس عالی و دانشکده‌ها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که می‌دهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.

سه فیلسوف بزرگ یعنی دیوژن، دکارت و ولتر هر سه کم‌وبیش «تغییری» بوده‌اند؛ یعنی هیچ‌کدام فرمانبردار و منقاد و مطیع گذشتگان و تفسیر سخنان آنها نبوده‌اند. دیوژن در برابر پیمان‌ها و قراردادهای اجتماعی سرسختی نشان داده و همه را ریشخند کرده است و تشکیل خانواده و زن‌خواهی و تجمل و مرده‌پرستی را کاری بیهوده دانسته است. دکارت آداب و رسوم و عادات و علوم پیشینیان را کنار گذاشته و طرحی نو درانداخته است، ولتر نیز تمام قراردادهای سیاسی و حکومت‌های زمان خود را به باد انتقاد گرفته است. در این کتاب درباره این سه فیلسوف سخن گفته شده است.

مسائل اساسي عالم وجود، يعني زندگي و مرگ در ادبيات هر ملتي به ويژه در دوره‌هاي سرنوشت ساز توسط نويسندگان، شاعران و هنرمندان تعريف و توصيف مي‌شود، ادبيات فارسي نيز از اين قاعده مستثني نيست. اين مفاهيم به طور گسترده‌اي توسط شاعران ايراني به ويژه سپهري، اخوان، فرخزاد، نيما، شاملو به تصوير كشيده شده است. با توجه به جهان‌بيني خاص هر يك از اين شاعران، نگاه آنان به اين دو موضوع، با هم متفاوت است. برخي، با ديدي مثبت و خوش بينانه به مسئله نگريسته‌اند، در حالي كه برخي ديگر برداشتي منفي از آن دارند. مطالعه و مقايسه ديدگاه شاعران نامبرده درباره مرگ و زندگي با استناد به مثال‌هايي از آثار آنان، موضوع بررسي مقاله حاضر است.

در طول تاریخ، سیمای ایران در ذهن و اندیشه غرب به طور کلى و نزد فرانسویان به طور خاص پیوسته جلوه‌اى دوگانه و متضاد داشته است. این تصویر که در ابتدا بر اساس کتاب‌هاى تاریخى کهن شکل مى‌گیرد، با اشاراتى که در کتاب مقدس تورات و انجیل به پارس و پارسیان شده، جلوه‌اى دیگر مى‌یابد. دوباره این تصویر با ذهنیت ناشى از جنگ‌هاى صلیبى و تبلیغات کشیشان متعصب تغییر چهره مى‌دهد و سرانجام تحت تأثیر سفرنامه‌هاى سیاحان درباره ایران، به خصوص تحت تأثیر برداشت‌هاى عالمانه و حکیمانه فیلسوفان عصر روشنگرى فرانسه، از داده‌هاى این سفرنامه‌ها، سیماى حقیقى ایران و ایرانى به عنوان یکى از ارکان بنیادین تمدن جهانى براى همیشه در ادبیات فرانسه نقش مى‌بندد. این مقاله سعى دارد با اشاره‌اى گذرا به چگونگى شکل‌گیرى این تصویر و تحول آن تا عصر کلاسیک، سفرنامه‌هاى مربوط به ایران و تأثیر آنها بر شکل‌گیرى ذهنیت فرانسویان نسبت به ایرانیان را مورد بررسى قرار دهد.