کتابخانه مجازی ادبیات

کَلیله و دِمنه نوشتهٔ ویشنا سرما کتابی است از اصل هندی که در دوران ساسانی به زبان پارسی میانه ترجمه شد. کلیله و دمنه کتابی پندآمیز است که در آن حکایت‌های گوناگون (بیشتر از زبان حیوانات) نقل شده‌است. نام کتاب از دو شغال به نام «کلیله» و «دمنه» گرفته شده که قصه‌های کتاب از زبان آن‌ها گفته شده‌است. بخش بزرگی از کتاب اختصاص به داستان این دو شغال دارد. اصل داستان‌های آن در هند و در حدود سال‌های ۵۰۰ تا ۱۰۰ پیش از میلاد به وقوع می‌پیوندند. مجتبی مینوی دربارهٔ این کتاب می‌گوید: کتاب کلیله و دمنه از جمله آن مجموعه‌های دانش و حکمت است که مردمان خردمند قدیم گرد آوردند و «به هرگونه زبان» نوشتند و از برای فرزندان خویش به میراث گذاشتند و در اعصار و قرون متمادی گرامی می‌داشتند، می‌خواندند و از آن حکمت عملی و آداب زندگی و زبان می‌آموختند. کلیله و دمنه در واقع تألیفی است مبتنی بر چند اثر هندی که مهم‌ترین آن‌ها پنجه تنتره به‌معنی پنج فصل و به زبان سانسکریت است که توسط فیلسوف بیدبا و به‌دستور پادشاه هندی دبشلیم نوشته شده‌است. در روایات سنتی برزویه «مهتر اطبّای پارس» در زمان خسرو انوشیروان را مؤلف این اثر می‌دانند. نام پهلوی اثر کلیلگ و دمنگ بود. صورت پهلوی این اثر هم‌اکنون در دست نیست و در طول سالیان از بین رفته‌است؛ اما ترجمه‌ای از آن به زبان سریانی امروز در دست است. این ترجمه نزدیک‌ترین ترجمه از لحاظ زمانی به تألیف برزویه است.

در تاریخ فرهنگ و تمدن بشر، کمتر کتابی است که چون مجموعه حکایات پندآمیز (کلیله و دمنه) شهرت و محبوبیت داشته باشد و سرگذشتش این چنین با حوادث و اتفاقات تاریخ آمیخته باشد. نام اصلی کتاب پنج حکایت (پنجا تنتره) بود اما در جهان اسلام بنام کلیله و دمنه معروف شد. ترجمه عربی این کتاب به سوی غرب رفت و اکنون ترجمه های گوناگون که در سراسر جهان متمدن پراکنده شده و میلیونها نفر کودک و پیر و جوان به خواندن آن می پردازند همه از این مادر زاده شده اند، در شرق جهان اسلامی در عصر درخشان فرهنگ و ادب ایرا ن دوران سامانیان رودکی نخستین شاعر بزرگ پارسی گوی کلیله و دمنه را به شعر پارسی برگرداند. بار دیگر در نیمه دوم قرن دهم هجری در هنگام پادشاهی اکبر امپراطور مغولی هند بر پایه همان ترجمه های فارسی کلیله و دمنه کتاب عیار دانش تکوین یافت و سپس در اواخر همین قرن به فرمان اکبر، مصطفی خالقداد عباسی، که سانسکریت میدانست و قبلا چند کتاب از این زبان به فارسی ترجمه کرده بود، مامور شد که متن سانسکریت پنچاکیانه را به فارسی برگرداند. فرمان امپراطور جامه عمل به خود پوشید و کار ترجمه در آغاز قرن یازدهم پایان یافت و اکنون نسخه منحصر به فرد این ترجمه که علاوه بر اصالت چندین حکایت بیشتر از مجموعه نخستین دارد در موزه ملی دهلی نو نگهداری میشود....

حماسه گيلگمش كه اصل سومري اما روايت بابلي دارد از ترجمه زبان‌هاي اروپاي از لوحه‌هاي سنگي آن به زبان فارسي برگردانده شده است و در قالب چند ترجمه كامل يا تلخيص به دست ما رسيده است. هر چند سير اصلي داستان يك روايت دارد اما در بسياري موارد مطالبي متفاوت در بعضي از روايات بيان شده است. در اين تحقيق به تمام جزييات نمي‌پردازيم زيرا توضيحات برخي موارد تاثيري عمده در فهم اصل داستان تدارد اما در مواردي ديگر بر تفسير آن تاثيري مستقيم مي‌گذارد. مثلا وجود يك آييت مانند كشتي يا قرباني و نحوه آن كاملا بر باورهاي صاحبان آن اساطير مبتني است. در اين مقاله سعي شده است تا ضمن بيان شواهد تعدد روايت و دلايل آنها، درباره صحت و سقم آنها داوري شود و ارزش كار در آن است كه محققان حماسه گيلگمش را از داوري يك جانبه بر حذر مي‌دارد. مبناي تحقيق كتاب (Ancient Near Eastern Texts by james B.prichard) متون شرق نزديك باستان از جيمز. ب پيچارد) مي‌باشد، علاوه بر آن از چند ترجمه كامل و ملخص استفاده شده است.

سعدي يکي از مهم‌ترين ارکان ادب فارسي است که شهرتي جهاني دارد. بوستان و گلستان او را اثرگذارترين متون بر ارزش‌ها و باورهاي مردم ايران دانسته‌اند. بنابراين پي بردن به آن بخش از نظرگاه‌هاي سعدي که در اين دو اثر بيان شده‌اند، مهم به نظر مي‌رسد. در پژوهش موجود، بعد از معرفي اجمالي سعدي، بوستان و گلستان، به توصيف ديدگاه‌هاي سعدي درباره خدا، بر اساس متن بوستان و گلستان پرداخته شده است. خداي آشناي سعدي، همان خدايي است که اسلام معرفي مي‌کند. سعدي نيز بر حضور دائمي و محوريت خداوند در تمامي امور تاکيد کرده است.