بين روساخت نحوي يک اثر يا قطعه زباني با انديشه و طرح ذهني صاحب آن رابطهاي تنگاتنگ وجود دارد. ساخت نحوي يک اثر بيتاثير ازساخت معنايي آن نيست، به طوري که ميتوان با دقت و تامل در روساخت تا حدودي به انديشه و نيت آفريننده آن روساخت پي برد. هر طرح ذهني و ساخت معنايي نميتواند در هر قالب و توالي نحوي ظاهر شود و صراحت و رسانگي لازم را داشته باشد و اين حکايت از نظاممندي دستگاه زبان دارد. حتي يک دستگاه بسيار جزيي از دستگاه دستوري زبان به نام «مطابقه»(concord) نيز از اين حقيقت مستثنا نيست. به همين دليل است که دستگاه مطابقه موجود در آثار زباني تحت يک الگو و طرح واحد و ثابت تعريف نميشود و هر اثر يا قطعه زباني ميتواند دستگاه مطابقه مخصوص به خود داشته باشد. لذا براي زباني مثل زبان فارسي نميتوان يک طرح يا الگوي واحد از دستگاه مطابقه ارايه داد. در اين مقاله نويسنده با بررسي دستگاه مطابقه کتاب «فرار از مدرسه» استاد زرين کوب و مقايسه آن با طرح موجود از دستگاه مطابقه زبان فارسي به اين نکته مهم پرداخته است.
این کتاب ابعاد مختلف یک نهاد فرهنگی و اجتماعی ـ دولتی را در دوران حکومت رضاشاه بررسی کرده، عملکرد آن را در چارچوب ساخت دولت افتدارگرا تبیین مینماید. این بررسی با تکیه بر اسناد رسمی باقیمانده درباره «سازمان پرورش افکار»، اهداف، ساختار و چگونگی عملکرد آن صورت گرفته است. با توجه به اسناد موجود، سازمان پرورش افکار با هدف نهادینهکردن ساختار سیاسی اقتدارگرای رضاشاهی تأسیس گردید؛ بنابراین در این راستا با دایرکردن کمیسیونهای مختلف و بسیج امکانات وزارتخانههای گوناگون به فعالیت میپرداخت.
در کتاب "تاریخ نحو "ابتدا کلیاتی در باب علم نحو، جمع و تدوین لغت، پیدایش نحو، واضع نحو، و مراحل پیشرفت علم نحو درج میگردد ;سپس وضعیت نحو در کوفه و بصره بررسی میشود ;همچنین عالمان نحو در دو مکتب کوفی و بصری، طی قرون اولیه، معرفی میگردند .در بخش دیگر کتاب به اختلافات نحویان و موارد اختلاف آنان در نحو عربی اشاره شده است .نحو در بغداد، نحو در اندلس و مغرب، نحو در مصر و شام، و معرفی آثار برجسته علم نحو از دیگر مباحث این کتاب هستند .
ايهام يکي از شگردهاي زباني است که در آن گوينده از واژه يا عبارت و جملهاي در کلام استفاده ميکند که به جهت پيوندي که با ديگر اجزا و سازههاي کلام دارد، چند معنا را به ذهن متبادر ميکند. در اين مقاله از اين ترفند و شگرد شيرين هنري و انواع و اقسام آن بويژه انواع آن در محدوده عبارت و جمله در شعر حافظ سخن رفته است. هم چنين ايهام از نوع تصوير به عنوان مبحثي نو در اين تحقيق بر مبناي شعر حافظ ارايه شده است. حافظ با توجه به دانش ژرفي که به زبان فارسي داشته است از اين شيوه استفاده بجا، مناسب و اعجاب انگيز کرده است و اگر سبک او را سبک ايهام ميخوانند از اين روست. در شعر او غزلي نميتوان يافت که داراي ايهام نباشد. حافظ در اين شگرد هنري نوآوريهايي دارد که سعي شده است در اين مقاله ارايه گردد.
يکي از انواع فعلهاي زبان فارسي، فعلهاي پيشوندي هستند. اين نوع افعال از دوره باستان تا به امروز در زبان فارسي رايج بودهاند، اما بسامد آنها در زبان، به ويژه در زبان فارسي دري، رو به کاهش بوده است. پيشوند اين افعال، که عنصر غيرفعلي گروه فعلي را تشکيل ميدهد، عمدتا مفهوم جهت، سمت و جهت حرکت را نشان ميدهد و گاهي نيز تقويت معنا و تاکيد وقوع فعل را ميرساند و گاهي نيز در افزايش يا ايجاد معناي جديد در گروه فعلي، ايفاي نقش ميکند. پيشوند در اين دسته از افعال، در مسير تحول و تطور، جاي خود را به قيد يا متمم يا عنصر غيرفعلي اسم و صفت در جمله داده است.