در این نوشتار طرحها و مطالعات ایرانشناسی معرفی شده است که به ترتیب عبارتند از: طرح گردآوری و تدوین متون مانوی، برنامه «داریوش»، طرح ساسانیکا، انتشار گِلمُهرهای ساسانی و طبقهبندی لوحهای عیلامی به دست کارشناسان ایرانی.
در مجموعه حاضر اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی، وجه تسمیه و پیشینه تاریخی 241 شهر ایران گردآوری شده است .در ابتدای کتاب، مطالبی درباره جایگاه جغرافیایی، ناهمواری ها، آب و هوا، پوشش گیاهی و زندگی جانوری سرزمین ایران، همچنین خاستگاه ایرانیان، نام ایران و پیشینه تاریخی این مرز و بوم آمده است .کتاب با عکس هایی از آثار تاریخی و مراکز دیدنی شهرهای شرح شده، همراه است.
کتاب، حاوی اطلاعاتی است درباره ویژگیهای جغرافیایی و پیشینه فرهنگی و تاریخی روستای((میر)) از توابع طالقان .این اطلاعات در قالب تحقیقی فراهم آمده است . کتاب با شرح موقعیت جغرافیایی طالقان، سپس روستای میر آغاز میشود و با این مطالب ادامه مییابد :باغات و مزارع روستا، چشمههای میر، کوههای میر، چگونگی زندگی اهالی روستا در قدیم، آداب و سنن در روستا، داستانهای واقعی از میر، نکات دستوری و کلماتی از گویش روستا، اصل و نسب خانوادههایی از میر طالقان . کتاب با عکسهایی رنگی و سیاه و سفید از برخی بزرگان و مناظر و اماکن روستا به پایان میرسد .
اثر حاضر ترجمه ای است از سه مقاله ارزشمند دو ایران شناس برجسته یعنی آقای ایلیاگرشویچ و خانم مری بویس که هر دو از متخصصان برجسته زبان و ادبیات ایران دوره پیش از اسلام هستند و ایراندوست. مقاله اول بنام "ادبیات ایران باستان" از ا. گرشویچ در سالهای 1955-59 به زیر چاپ رفت. وی تمام آثار ادبی بازمانده اوستایی و فارسی باستان را بررسی نموده و منابع مربوط به آنها را با دیدی عمیق و گسترده مطالعه کرده است. مقاله دوم بنام "ادبیات فارسی میانه" و نیز مقاله سوم به عنوان "ادبیات مانوی در ایرانی میانه" اثر گران سنگ مری بویس استاد ممتاز مطالعات ایرانی در دانشگاه لندن است. وی آثار بازمانده ادبیات دوره میانه و آثار مانوی را بطور کامل و جامع و با استناد به مراجع و منابع متعدد کنکاش نموده است.
اَناهیتا، اَناهید، ناهید با نام کامل اَرِدوی سورا اَناهیتا ایزدبانوی آبها در اساطیر ایران است که قدمت ستایش او به دوره پیش از زردشت میرسد. اَناهیتا، در آغاز، نام رودخانهای مقدس بوده سپس شخصیت خدایی یافته است. sura و مونث آن sura، جزئی از نام کامل این ایزبانو، به معنای «نیرومند» و «پرزور» است و آن است صفتی که به رودخانهای پُرآب و تند و تیز داده میشد. سومین لقب و مشهورترین لقب این ایزدبانو، اناهیتا به معنی «پاک و بیآلایش» همانند خود آب، که در کتیبه اردشیر دوم هخامنشی و در بسیاری از متنها آمده، ظاهراً در زمان هخامنشیان بر نام او افزوده شده است. نام این ایزدبانو چنان با آب پیوند خورده که رابطه او با آتش غالباً فراموش گشته است. اما ستایش اناهیتا و ستایش آتش ارتباط عجیبی با هم دارند. اناهیتا درست در زمان شاهنشاهی اردشیر دوم هخامنشی ناگهان مورد توجه قرار میگیرد و در همان زمان، آتشکدهای به او اختصاص مییابد. در این مقاله کوشش میشود ارتباط اناهیتا، ایزدبانوی آبها، با آیینهای ستایش آتش و آتشکدهها بررسی شود.