کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفأل‌زدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.

در تدوین این فرهنگ به این نکات توجه شده است: 1. معنی واژه‌ها در طول زمان دگرگون می‌شود؛ در دیوان حافظ لغات زیادی را می‌توان یافت که معنی امروزی آنها با دوره حافظ متفاوت است؛ 2. درباره بعضی از واژه‌ها هرچند نمی‌توان گفت معنی امروز با معنی ششصد سال پیش تفاوتی کرده، ولی در پرتو دانش بشر تلقی ما نسبت به آن واژه تغییر کرده است؛ 3. در دیوان حافظ واژه‌های متعددی وجود دارد که در معانی گوناگون آمده است مثل روان؛ 4. حافظ استاد ایهام است یعنی در یک مصرع از یک واژه معانی مختلفی را در ذهن می‌آورد؛ 5. در دیوان حافظ واژه‌هایی چند وجود دارد که به دو نوع می‌توان آنها را خواند که در هر دو مورد معنی‌دار است که در این فرهنگ زیر عنوان «دوگانه‌خوانی‌ها در دیوان حافظ» به آنها اشاره شده است و .... .

از دیباچه بوستان و گلستان چنین برمی‌آید که سعدی وقتی پس از سال‌ها جهانگردی و سیر در آفاق و انفس، به وطن مألوف خود ـ شیراز ـ برمی‌گردد، در نشیمن عزلت و کنج فراغت می‌نشیند و حاصل اندیشه‌ها، آموخته‌ها و تجربیاتش را که از پیش یادداشت کرده یا در خاطر داشته، نظم و نسق می‌دهد. به فاصله یک سال ابتدا «بوستان» و سپس «گلستان» را می‌نویسد. تقارت زمان تصنیف این دو کتاب از یک‌سو و علاقه شیخ به بعضی از نکته‌ها و شاخصیت برخی اندیشه‌ها و آرمان‌ها موجب آن شده که مقداری از مضامین بوستان موضوعا و گاه با عین عبارت در گلستان هم تکرار شود. این تکرار مضامین در این کتاب بررسی شده است.

با توجه به آوازه نیک و گسترده سعدی در جهان و بیان نکات اخلاقی و حکمی در آثار سعدی و تکرار این نکات در آثار مختلف او، نویسنده کوشیده است تا ضمن بررسی نکات مهم در بوستان سعدی، به تکرار آن مضامین در سایر آثار سعدی همچون غزلیات، گلستان، قطعات و... بپردازد و اهمیت آن را از جهت زبانی و هنری در آثار سعدی یادآور شود.