کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب تصریف از جمله متون خوشخوان آموزشی در فن صرف است که توسّط عزّالدین زنجانی (د 660 ق) در قالبی مختصر و موجز تألیف شده است؛ مؤلّف در این اثر کوشیده است تا بر پایۀ تقسیم کتاب به دو بخش ابنیۀ صحیح و غیر صحیح، امّهات مسائل صرفی را مطرح کرده و از ذکر اختلافات نیز پرهیز نماید. شروح بسیاری بر این کتاب نگاشته شده که از جمله مهمترین و مشهورترین آنها شرحی است که سعدالدین تفتازانی (722 ـ 792 ق) قلمی نموده است. متن تصریف و شرح تفتازانی به کرّات ذیل مجموعۀ جامع المقدّمات به چاپ رسیده است. تدقیقات و نکته‌سنجی‌های تفتازانی در این شرح بسیاری از دانشوران فن صرف را بر آن داشت تا در مقام توضیح و بسط مطالب این شرح برآمده و حواشی و تعلیقات بسیاری در ذیل مطالب آن به نگارش درآورند. حاشیه دده جونکی بر شرح تصریف تفتازانی نمونه‌ای از کوشش‌های دانشوران عثمانی در جهت آموزش علوم ادبی عربی به صرف آموزان آن بلاد می‌باشد. کمال الدین ابراهیم بن زین الدین یحیی بن بخشی بن ابراهیم الأماسي الرومي مشهور به دده خلیفه/ دده جونکی/ قره دده (د 975 ق) از دانشمندان قرن دهم هجری در بلاد عثمانی می‌باشد؛ وی علاوه بر امر قضاوت و اِفتا، در مدارس مختلفی به تدریس کتب متداول آن عصر اشتغال داشته است. احتمالاً شرح تصریف تفتازانی از جمله کتبی بوده که دده خلیفه خود به تدریس آن مشغول بوده و در اطار تدریس آن، حواشی و تعلیقاتی نیز بر آن نگاشته است؛ اثر حاضر حاشیۀ مبسوطی بر شرح تفتازانی است که محشّی پس از نقل بخشی از عبارات شارح تفتازانی، به صورت مزجی تعلیقات خود را آورده است.

فی هذا الکتاب ثمانی قضایا تمثل فروع اللغة المختلفة؛ من نحو و صرف و أصوات و دلالة. و فی تناول المؤلف لهذه القضایا حاولت الربط بین ما قاله القدماء و ما قاله اللغوین المحدثون، بغیة تأکید أن ما یسمی بالنحو التقلیدی بنی فی معظمه علی اساس عقلی.

بدون تردید یکی از راه‌های شناختن و شناساندن فرهنگ‌ها، دانش‌ها و تمدن‌های گوناگون بشری ترجمه است که از زمان‌های کهن ملت‌های متمدن با آن آشنا بوده‌اند. در این کتاب کوشیده شده برخی از اصول ترجمه در حد شناخت ساختارها و معادل‌های مناسب برای آنها با شیوه‌ای گام به گام برای ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی ارائه شود. از این‌رو بیشتر مباحث کتاب آمیخته‌ای از قواعد نحوی و ترجمه است.

زبان نمادین و اسطوره‌ای، در شعر معاصر جایگاهی درخور یافته است. اسطوره‌ها در هر سرزمینی بخشی از هویت، تمدن و فرهنگ آن سرزمین به‌شمار می‌روند و شاعران با بهره‌گیری از آنها، افزون بر اینکه شعر خود را هنرمندانه‌تر می‌سرایند، می‌توانند دغدغه‌ها، دل‌مشغولی‌ها و خواسته‌های خود را از طریق آنها با زبانی غیرمستقیم به جامعه منتقل کنند. شاعران معاصر ایرانی و جهان عرب نیز از به کارگیری اسطوره‌ها غافل نبوده و کوشیده‌اند از این طریق اهداف خود را بیان کنند. از میان این شاعران، أدونیس و احمد شاملو در شعر خود به اساطیر و افسانه‌ها توجهی ویژه داشته‌اند. در این مقاله با بررسی اسطوره در شعر این دو شاعر، به این نتیجه می‌رسیم که افزون بر گرایش این دو به بهره‌گیری از اسطوره، أدونیس به بازآفرینی اسطوره‌ها می‌پردازد و شاملو خود به خلق اسطوره دست می‌زند.