کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفأل‌زدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.

کتاب «کشف المحجوب» که در واقع پرده‌گشای اسرار حیات و درون گروهی از عاشقان و شیفتگان جمال محبوب ازلی و ابدی است، جلوه‌گاه ایمان و ذوق و دانش بزرگمردی است که گرچه شرح کاملی از احوال وی در دست نیست، ولی همین اثر عظیم نماینده وسعت اطلاعات او در علوم قرآنی و احادیث و عرفان است. در این کتاب خلاصه‌ای گویا از شرح زندگی افراد مندرج در کتاب «کشف المحجوب» هجویری ارائه شده و علاقمندان و عرفان‌پژوهان را در شناخت هرچه بهتر مندرجات کتاب به‌ویژه شخصیت عارفان و مشایخ راهنما است.

موضوع این کتاب بحث درباره کتاب «حدائق السیر» رشید وطواط است. اما در طی مباحثی که درباره مقایسه این کتاب با دیگر کتاب‌های مربوط به علوم بلاغت به میان آمده است و به ویژه در فصل نخستین که درباره تاریخچه علوم بلاغت در اسلام آمده چگونگی سیر علوم بلاغت و تحولات آن در دوره‌های مختلف اسلامی شرح داده شده است. به دلیل پیوند و درآمیختگی که بسیاری از اهل فن به ویژه مؤلف کتاب «حدائق السیر» بین قوعاد بلاغت در هر دو زبان فارسی و تازی پدید آورده‌اند، در این رساله نیز سیر علوم بلاغت و تحولات آن و همچنین بسیاری از مطالب مربوط به علوم بلاغت درباره هر دو زبان تازی و فارسی توأم و یک‌جا بیان شده است.

نفوذ و رواج زبان تازی در میان ایرانیان پس از اسلام و نبوغ بسیاری از ایرانیان در زبان عربی و در فرهنگ اسلامی که به زبان عرب درآمده است، چیزی نیست که از دیده کسی که اندک آشنایی به فرهنگ دوران اسلامی در یکی از دو زبان تازی و فارسی داشته باشد، نهان بماند. هر کسی که درباره تاریخ ادبیات زبان عرب یا تاریخ فرهنگ ایران پس از اسلام بحث کرده، به وجهی به این مسئله اشارت داشته است؛ اما اهمیت مطلب اقتضا دارد که به وجهی مستقل و جداگانه در آن بررسی شود، آن هم به این دو صورت: 1. خدمتی که ایرانیان به فرهنگ اسلامی کرده و سهمی در آن داشته‌اند. 2. اثری که زبان تازی در میان ایرانیان در پدیده‌های گوناگون زندگانی اعم از سیاست، علم، ادب و .... بر نوشته‌های رسمی و زبان فارسی نهاده است. بحث در این کتاب درباره موضوع دوم است. برای نمایاندن چگونگی نفود و رواج زبان تازی در میان ایرانیان، این مدت به سه دوران تقسیم شده و وضع هر دوران در بخشی جداگانه بررسی شده است: 1. از برافتادن شاهنشاهی ساسانیان به دست تازیان مسلمان تا آغاز فرمانروایی‌های مستقل در ایران (259 هـ). 2. دوران حکومت‌های مستقل ایرانی از آغاز فرمانروایی صفاریان تا آغاز دوران سلجوقیان و 3. از برپاشدن فرمانروایی سلجوقیان تا برافتادن خلافت بغداد و اندکی پس از آن.