کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

سخن و سخنوران، کتابی است نوشتهٔ بدیع‌الزمان فروزانفر در شرح احوال و نقد و سنجش آثار ۵۵ تن نامورترین شاعران پارسی‌گوی قرن‌های سوم تا ششم هجری. سخن و سخنوران اولین بار در سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۱۲ در تهران به چاپ رسیده‌است.

این کتاب مجموعه‌ای از نامه‌های فارسی «رشیدالدین وطواط» شاعر، دبیر و ادیب برجسته قرن ششم هجری قمری است که همراه با مقدمه مفصلی در شرح احوال و نقد و بررسی آثار او منتشر شده است. این نامه‌ها شکل‌های گوناگونی از قبیل نامه‌های دیوانی، فرمان‌های انتصاب، دستورهای کلی و فتح‌نامه‌ها دارند. سبک انشای نامه‌ها همان سبک عمومی دوره دوم سلجوقیان است که میان نویسندگان خراسان معمول بوده و با اندک تغییراتی از سبک منشآت دوره غزنویان مانند منشآت ابونصر مشکان و ابوالفضل بیهقی ریشه گرفته است. در بخش پایانی کتاب، زندگی‌نامه مختصری از شخصیت‌های تاریخی که نام‌شان در این نامه‌ها آمده، ارائه شده است.

نفوذ و رواج زبان تازی در میان ایرانیان پس از اسلام و نبوغ بسیاری از ایرانیان در زبان عربی و در فرهنگ اسلامی که به زبان عرب درآمده است، چیزی نیست که از دیده کسی که اندک آشنایی به فرهنگ دوران اسلامی در یکی از دو زبان تازی و فارسی داشته باشد، نهان بماند. هر کسی که درباره تاریخ ادبیات زبان عرب یا تاریخ فرهنگ ایران پس از اسلام بحث کرده، به وجهی به این مسئله اشارت داشته است؛ اما اهمیت مطلب اقتضا دارد که به وجهی مستقل و جداگانه در آن بررسی شود، آن هم به این دو صورت: 1. خدمتی که ایرانیان به فرهنگ اسلامی کرده و سهمی در آن داشته‌اند. 2. اثری که زبان تازی در میان ایرانیان در پدیده‌های گوناگون زندگانی اعم از سیاست، علم، ادب و .... بر نوشته‌های رسمی و زبان فارسی نهاده است. بحث در این کتاب درباره موضوع دوم است. برای نمایاندن چگونگی نفود و رواج زبان تازی در میان ایرانیان، این مدت به سه دوران تقسیم شده و وضع هر دوران در بخشی جداگانه بررسی شده است: 1. از برافتادن شاهنشاهی ساسانیان به دست تازیان مسلمان تا آغاز فرمانروایی‌های مستقل در ایران (259 هـ). 2. دوران حکومت‌های مستقل ایرانی از آغاز فرمانروایی صفاریان تا آغاز دوران سلجوقیان و 3. از برپاشدن فرمانروایی سلجوقیان تا برافتادن خلافت بغداد و اندکی پس از آن.