نفوذ و رواج زبان تازی در میان ایرانیان پس از اسلام و نبوغ بسیاری از ایرانیان در زبان عربی و در فرهنگ اسلامی که به زبان عرب درآمده است، چیزی نیست که از دیده کسی که اندک آشنایی به فرهنگ دوران اسلامی در یکی از دو زبان تازی و فارسی داشته باشد، نهان بماند. هر کسی که درباره تاریخ ادبیات زبان عرب یا تاریخ فرهنگ ایران پس از اسلام بحث کرده، به وجهی به این مسئله اشارت داشته است؛ اما اهمیت مطلب اقتضا دارد که به وجهی مستقل و جداگانه در آن بررسی شود، آن هم به این دو صورت: 1. خدمتی که ایرانیان به فرهنگ اسلامی کرده و سهمی در آن داشتهاند. 2. اثری که زبان تازی در میان ایرانیان در پدیدههای گوناگون زندگانی اعم از سیاست، علم، ادب و .... بر نوشتههای رسمی و زبان فارسی نهاده است. بحث در این کتاب درباره موضوع دوم است. برای نمایاندن چگونگی نفود و رواج زبان تازی در میان ایرانیان، این مدت به سه دوران تقسیم شده و وضع هر دوران در بخشی جداگانه بررسی شده است: 1. از برافتادن شاهنشاهی ساسانیان به دست تازیان مسلمان تا آغاز فرمانرواییهای مستقل در ایران (259 هـ). 2. دوران حکومتهای مستقل ایرانی از آغاز فرمانروایی صفاریان تا آغاز دوران سلجوقیان و 3. از برپاشدن فرمانروایی سلجوقیان تا برافتادن خلافت بغداد و اندکی پس از آن.
محمد درخشش در مقدمه کتاب خطابه آقای سیدحسن تقی زاده می گوید: در طی سلسله سخنرانی های سال 1337 باشگاه مهرگان به علت آنکه، نهضت مشروطیت ایران قسمت مهمی از تاریخ کشور ما را تشکیل میدهد اینجانب برای روشن شدن نکات تاریک این نهضت تاریخی از دانشمند محترم جناب آقای تقی زاده درخواست نمودم مشاهدات و اطلاعات خودشان را ضمن یک یاد دو سخنرانی در باشگاه مهرگان برای معلمین بیان نمایند و بسیار از ایشان متشکرم که دعوت بنده را قبول فرمودند و در باشگاه مهرگان به ایراد یک سلسله سخنرانیهای مفید و مهم اقدام نمودند.
سرزمین کهنسال دلاوران ایران باختری از نظر جغرافیای تاریخی و تاریخ مرموز و ناشناخته است. اگر آنطور که در خارج از ایران محققانی چون هرتسفلد، دمرگان، مینورسکی، رالنسن، سر ارول استین برای بررسی گذشته های این سرزمین کوشیده اند فضلای کشور نیز توجهی ابراز می داشتند. اینک بسیاری از زوایای تاریک تاریخ چند هزارساله میهن ما روشن شده بد. نخستین کتابی که درباره لرستان به چاپ رسید مجموعه ای از غلامرضا خان والی و انیس المسافر نام داشت. کتاب مذکور در بوشهر به چاپ رسیده و مشتمل بر آگاهی هایی در مورد جانوران شکاری و فرمانروایان لر از حسین خان والی تا زمان مولف است، پس از آن باید از جغرافیای نظامی لرستان تالیف سپهبد رزم آرا نام برد که مشتمل بر جغرافیای مناطق با توجه به جنبه نظامی انها و ورود قوای دولتی به لرستان و سرکوبی عشایر این منطقه می باشد. آقایان بهمن کریمی و محمدعلی امام شوشتری نیز چند صفحه ای از کتابهای جغرافیای تاریخی غرب ایران و تاریخ جغرافیایی خوزستان را به لرستان اختصاص داده اند. با این حال تا به امروز کتابی که منحصر به تاریخ یا جغرافیای تاریخی این قسمت از ایران باختری باشد تالیف نشده است.
موضوع این کتاب بحث درباره کتاب «حدائق السیر» رشید وطواط است. اما در طی مباحثی که درباره مقایسه این کتاب با دیگر کتابهای مربوط به علوم بلاغت به میان آمده است و به ویژه در فصل نخستین که درباره تاریخچه علوم بلاغت در اسلام آمده چگونگی سیر علوم بلاغت و تحولات آن در دورههای مختلف اسلامی شرح داده شده است. به دلیل پیوند و درآمیختگی که بسیاری از اهل فن به ویژه مؤلف کتاب «حدائق السیر» بین قوعاد بلاغت در هر دو زبان فارسی و تازی پدید آوردهاند، در این رساله نیز سیر علوم بلاغت و تحولات آن و همچنین بسیاری از مطالب مربوط به علوم بلاغت درباره هر دو زبان تازی و فارسی توأم و یکجا بیان شده است.
این کتاب مجموعهای از نامههای فارسی «رشیدالدین وطواط» شاعر، دبیر و ادیب برجسته قرن ششم هجری قمری است که همراه با مقدمه مفصلی در شرح احوال و نقد و بررسی آثار او منتشر شده است. این نامهها شکلهای گوناگونی از قبیل نامههای دیوانی، فرمانهای انتصاب، دستورهای کلی و فتحنامهها دارند. سبک انشای نامهها همان سبک عمومی دوره دوم سلجوقیان است که میان نویسندگان خراسان معمول بوده و با اندک تغییراتی از سبک منشآت دوره غزنویان مانند منشآت ابونصر مشکان و ابوالفضل بیهقی ریشه گرفته است. در بخش پایانی کتاب، زندگینامه مختصری از شخصیتهای تاریخی که نامشان در این نامهها آمده، ارائه شده است.