میرسید علی همدانی از عالمان و عارفان بزرگ معاصر حافظ شیرازی است. او درگذشته به سال ۷۸۶ ﻫ.ق و حافظ در گذشته به سال ۷۹۲ ﻫ.ق است. میرسید علی تألیفات فراوانی داشته که ۳۳ اثرش اینک در دسترس است. یکی از این آثار «رساله شرح مرادات حافظ» است. داستان این رساله را مرید میرسیدعلی که ۴۰ سال با او بوده، یعنی سیداشرف جهانگیر سمنانی چنین گفته که میرسیدعلی آنگاه که با اشعار خواجه حافظ شیرازی آشنا شد، احساس کرد که خواجه در اصطلاحات سلوک معانیای اراده کرده که گاه با معنای مشهور در عرف دیگر عارفان تفاوت دارد؛ از اینرو به شیراز رفت و چندی مهمان حافظ شد و از او درباره این معانی پرسید. محصول این حضور، رساله شرح مرادات حافظ است که به یقین از آن میرسیدعلی است. این رساله مشتمل بر حدود ۸۰ اصطلاح سلوک است و شاید بتوان گفت که نزدیکترین تفسیر پارهای اصطلاحات موجود در دیوان حافظ، معانی ذکر شده در همین رساله است.
سالهای سال است ایرانیان، پیرو جوان و خرد و کلان هر آنگاه که مشکلی یا غمی دارند، عزیزی در سفر، امر خیری در پیش یا قصد انجام کاری، از دیوان حافظ استشاره میکنند و بدان تفال میزنند.متاسفانه در بین عامه مردم و گاه در میان دانش آموزان و دانشجویان چه بسیار بوده و هستند که حافظ را میخوانند، ولی در فهم پاره ای کلمات و مفاهیم آن در می مانند و منبعی که آنان را در حل مشکل یاری کند وجود ندارد و برای همگان هم امکان دسترسی به مآخذ گوناگون و عمده یا مراجعه به حافظ شناسان و حافظ فهمان نیست و جای فرهنگی اختصاصی که بتواند مددکار این خوانندگان باشد خالی بود. کتاب حاضر به همت و کوشش شخصی تهیه شده که به قول خود، از اوان کودکی و نوجوانی با قرآن و بوستان سعدی و دیوان حافظ آشنا و مانوس بوده است و طی مراجعه به ماخذ گوناگون و مسافرت به بلاد مختلف و مطالعه در آثار فرهنگی و اسلامی، حاصل یادداشتهای خود را در اختیار خوانندگان قرار داده است.
در این کتاب کوشیده شده تا درباره نکاتی درباره حافظ و شعر او بررسی صورت گیرد؛ از قبیل: بیان روند زندگانی حافظ برگرفته از متون و منابع معتبر علمی و تاریخی با استفاده از اشعار شاعران نوپرداز معاصر؛ نگاهی به ابعاد و زوایای شخصیت حافظ؛ چرایی تفأل به حافظ و چگونگی تفألزدن؛ تدوین فصلی با نام فرهنگ واژگان اشعار حافظ با بیش از دوهزار واژه؛ فراهم کردن فرهنگ اشارات و تعبیرات عرفانی اشعار حافظ با بالغ بر پانصد واژه.
میر سیدعلی همدانی یکی از نویسندگان بزرگ و عرفای ذینفوذ ایرانی است که از سادات اصیل حسینی طباطبایی همدان بود. او یکی از جهانگردان و مبلغان بزرگ ایرانی است که بیشتر زندگانی خود را در این دو کار به سر برده است. او کمتر به شعر میپرداخته و بیشتر مطالب خود را به نثر مینوشته است. مجموعه غزلیات وی چنانکه از اسم آن مستفاد میشود، دارای 41 غزل است. همدانی این غزلیات را در بیان اسرار و معانی حقیقت و عرفان گفته است. م
امیر سیدعلی بن شهابالدین بن میرسید محمد حسینی همدانی معروف به «علی ثانی» از عرفای مشهور قرن هشتم هجری است که به سال 713 و 714 هـق در همدان متولد شده و در دوازده سالگی توسط خال خود، سیدعلاءالدین که از اولیای وقت بوده است، وارد سلوک شد و قرآن را حفظ کرد. گویا وی در گنبد علویان که از بناهای دوره سلجوقی است، به خلوت و ذکر و چله میپرداخت و هم به طلاب درس میداد و منزل او متصل به همین گنبد بود که آن را کعبه هم میگفتند. وی در سال 786 درگذشته است. این رساله کوتاه از نثرهای اوست که درباره آداب و اعمال تصوف است.