شش مناظره، مقامه و رساله که در این کتاب آورده شده، بازیافتههایی است از میان نسخههای خطی دورمانده از میراث قرون و سالیان دراز و این هر شش رساله از رشحات کلک ادیباانه نویسندهای سخنپرداز و شعرشناس و نگارش ادیبی چیرهدست و مقامهنویس در مضامین عرفانی ـ عشقی است به نام محمد بن محمود بن محمد زنگی بخاری که در قرون هفتم و هشتم هجری میزیست و تا آنجا که در اثری از خویش تاریخی از حیات خود بر جای نهاده، در سال 713 زنده بوده است. عناوین رسالات این کتاب به این ترتیب است: حکایت بیدلان یا داستان پادشاهزاده شهر حماة، مناظره گل و مل، مناظره مویزاب و فقاع عجمیان، ذیل مقامات حمیدی: مناظره مسافر عالم صورت با مسافر عالم معنی، مناظره چشم و دل: مذاکره دل غمخوار و چشم غیار، نزهة العاشقین: رسالة فی العشق.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
عظیمترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضلالله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازانخان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.
این کتاب که مضامین آن بر اساس بخشهای انسان و حیوان از «رسائل اخوان الصفا» اقتباس و تالیف شده، از آثار «محمد بن محمود بن محمد زنگی بخاری»، از ادبا و حکمای قرن هفتم و هشتم هجری است. در حقیقت «بستان العقول فی ترجمان المنقول»، ترجمهگونهای است آزاد از «رساله حیوان»، برگرفته از رسائل مشهور «اخوان الصفا». درباره هدف این ترجمه و تالیف، «زنگی بخاری» خود اشاره میکند که چون رساله حیوان را «برنسق کلیله و دمنه» یافت و ...، «چنان دید که این نسخه شریف را به پارسی کند و نقاب عربیت را از پیش جمال شاهدان معنایش براندازد تا سبب فایده همگان گردد». او در مقدمه سخن، «رساله حیوان» را با «کلیله و دمنه» مقایسه میکند و آن را برتر از «کلیله و دمنه» میشمرد. در این چاپ، «بستان العقول» از روی عکس تنها نسخه شناختهشده آن که در کتابخانه «توبینگن» در آلمان نگهداری میشود، رونویسی و تصحیح شده است.