کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

در مورد این گزیده با توجه به این شعر که "شعر حافظ همه بیت الغزل معرفت" است و انتخاب غزلهایی که بین غزلها کاری بس دشوار می نمود، با توجه به روایی بعضی از غزلها در اذهان و با عنایت به کلیدی بودن بعضی از این غزلها این صد و ده غزل انتخاب و شرح شد، به طوری که اگر کسی این صد و ده غزل را با دقت با شرح آنها بخواند تا حدودی می تواند تمامی غزلهای حافظ را بفهمد و شرح کند. در اول، وزن هر غزل و بحری که در آن سروده شده، ذکر شده و احیانا در مورد ارزش موسیقایی این وزن نیز بحث شده است. با توجه به مآخذ موجود و دیوان شاعران پیش از حافظ، تا حد امکان شاعرانی که در ان وزن و قافیه غزل یا غزلهایی داشته اند ذکر و مطلع غزلها اورده شده است. در صورتی که شاعری پیش از حافظ یا بعد از او، مضمون بیت او را آورده است، شعر و شاعر آن شعر ذکر شده است. لغات و ترکیبات و کنایه ها و استعارات بر اساس معتبرترین بیت او را آورده است، شعر و شاعر آن شعر ذکر شده است. لغات و ترکیبات و کنایه ها و استعارات بر اساس معتبرترین فرهنگها معنی شده و احیانا معنی خاصی که حافظ از انها اراده کرده است بیان شده است. مفهوم عرفانی لغت، یا بیت، تا آنجایی که به افراط و تفریط کشیده نشود، ذکر شده است. تلاش شده که شعر حافظ با شعر حافظ معنی شود مضمونی را که حافظ در ابیات دیگر آورده است، در کنار بیت مورد نظر ذکر شود تا خواننده توسّع و گستردگی آن و مفهوم و مضمون را در شعر حافظ دریابد

کتاب متضمن ده رساله عرفانی، فلسفی و سیاسی در شناخت شعر، اندیشه و زندگی حافظ شیرازی است .نگارنده درباره حافظ چنین خاطر نشان می‌کند" :برخلاف کسانی که حافظ را شاعری سیاسی نمی‌دانند و او را تا حد قدیسین به عرش اعلی می‌برند، که حافظ نه تنها شاعری سیاسی است، بلکه در مبانی جهان‌شناسی و اصول فکری سیاسی، اجتماعی خود از چارچوب اندیشه‌ای مشخص پیروی می‌کند .حافظ به هر پدیده و مفهومی جز وحدت وجود عشق به دیده تردید می‌نگرد و خود را در موضع انتقاد...قرار می‌دهد...او در مقابل ناهنجاری‌های اجتماعی روزگار زبان به اعتراض می‌گشاید و گاه تا آن جا پیش می‌رود که حتی دست به نقد ساختارهای حاکم و سرشت و روش آدمیان زمانه خود می‌زند و ."...

صرف‌نظر از بعضی روایات مجعول مانند تأثر ژرف عطار از مرگ ارادی یکی درویش گمنام و نقل قولی مجهول دال بر شهادت شگفت‌ناک شیخ نیشابور به دست یکی از چنگیزیان، نکته قابل تأمل اینکه باوجود جایگاه رفیع عطار در قراگرد تکاملی شعر و نثر فارسی، امروز بعد از گذشت هشت قرن از وفات سوگمندانه هنوز سیمای حقیقی تصویر شفاف ذهن و زبان و جان درخشانش در شولایی پیچیده از رمزوراز و خرافات پوشیده مانده است. در این کتاب در باب سلوک شناخت عطار بحث و بررسی صورت گرفته است.