فتوت واژه¬ای عربی و در زبان فارسی به معنی جوانمردی است و فتی از نظر لغوی «جوان» است و به معنی کسی است که به کمال فطرت و آنچه کمال اوست رسیده باشد. با توجه به شواهد موجود و مقایسه فتوت در آیین مهر با فتوت پس از اسلام به نظر می¬رسد آیین جوانمردی پیش از اسلام نیز در ایران رایج بوده است. نوشیدن جام آب و نمک شبیه به مراسم مهرورزان است که در مراسمی آیینی، تازهواردان با نوشیدن جام شراب و خوردن نان، «مهر دین» محسوب میشدند. همچنین مهریان یکدیگر را «یار» و استاد خود را «مِهیار» می¬نامیدند. عیاران نیز رئیس خود را «سرهنگ» می¬نامیدند و پیشوند «ـ سر» که به معنی بزرگ و مهتر است، یادآور مهیار مهریان است. ضمن اینکه «عیار» همان یار است و بدین ترتیب ارتباط میان آنها آشکارتر میشود. یار در زمان ساسانیان لقبی درباری تشریفاتی بود که به دوستان و یاوران شاه اطلاق می¬شد. ویژگی¬ها و منش اسواران ساسانی، یعنی صفات شجاعت، پهلوانی، ازخودگذشتگی و پایبندی به اصول اخلاقی و ...، یادآور ویژگی¬های پهلوانی و عیاری است. آنها از محافظان و حامیان پادشاه بوده، کمر خدمت به بندگی او بسته بودند و خدمتگزاری¬شان با کمربندی که بر میان بسته بودند، مشخص می¬شد. این کمربند هم حمایل است و هم تعهد و خدمتگزاری را نشان می¬دهد. بعد از اسلام، فتوت و عیاری به دو گروه جداگانه تقسیم میشود: سلحشوری و جنگجویی را در عیاران، و صفات پارسایی و نیک¬کرداری را در فتیان می¬یابیم. در کلّ می¬توان گفت جوانمردی این گروه¬ها بعد از اسلام به صورت صفاتی با معانی پارسایی، سخاوت، ایثار و شجاعت در می¬آید که البته هر دو گروه یعنی عیاران از اصول اخلاقی و فتیان از جنگاوری و سلحشوری بهره داشتند.
در این کتاب به دین قدیم ایران از شروع تا ظهور زرتشت می پردازد. و براستی که باید ظهور دین مبین اسلام را سرچشمه دانش و نجات جهان دانست. کتاب فوق به شرح ادیان باستان ایران می پردازد. به ادیان نخستین تا ظهور زرتشت. در مقدمه از اوضاع دینی فرهنگی و اجتماعی ایران پیش از زرتشت سخن به میان است و کوشیده تا باختصار به این موضوع بپردازد. موضوع دیانت و وضع دینی و فرهنگی قدیم ایران شامل مواردی بسیار تاریک و مبهم می باشد و چه بسا مولف دچار اشتباهات و سهوهای فراوانی شده باشد. از سوی دیگر بواسطه نبودن مدارک مکتوب و انجام نشدن حفاریهای قابل توجه در نقاط مختلف این ابهام همچنان باقی مانده است. اظهارات و تحقیقاتی که درباره ایران پیش از زرتشت میشود اغلب از روی مدارک دیگری است و قسمتی دیگر از تحقیقات درباره ایران کهن با استفاده از قسمتهایی از اوستا انجام میشود. نبودن مدارک متقن و مکتوب، حدس و گمان و دخالت اذواق گوناگون را در حل و تفسیر بازگشوده است و بهمین جهت است که بسیاری از آراء در این باره ناقص یکدیگر جلوه نموده و در مباحثی از این گونه، تشتت و پراکندگی بسیاری وجود دارد.لیکن با تمام این احوال کوشش شده تا با توجه به آرای ایران شناسان بزرگی که در مباحث مورد نظر اهلیت دارند، مطالب تنظیم گردد.
رسالههای اهل فتوت بخش قابل ملاحظهای از ادبیات عامیانه ایران را شکل میدهد و با بیانی ساده و عامیانه اعتقادات، افسانهها و آداب و رسوم طبقه عامه ایران، خاص پیشهوران را در روزگاران گذشته تبیین میدارد. این کتاب شامل چهارده رساله درباره فتوت و اصناف پیشهور است. این رسالهها بر اساس نسخههای خطی منحصربهفرد تصحیح شده و اصطلاحات و تعبیرات خاص آنها توضیح داده شده است.
این کتاب دربرگیرنده داستانها و افسانههایی از هند میباشد. منابع اصلی این داستانها، متون سنسکریت و پالی است که به ترتیب زبان برهمنان و بوداییان به شمار میرود. بسیاری از این داستانها با گذشت زمان دستخوش تغییراتی شده و تعدادی دیگر به شکلهای گوناگون در قصههای عامیانه مردم دوران جدید هند راه یافته و بر زبانها جاری شده است.
فارسی ملایری گونهای از زبان فارسی است و به لحاظ اشتراک برخی از ویژگیها، تلفیقی از همدانی (یکی از گویشهای ایرانی غربی شمالی) و لری (از گویشهای ایرانی غربی جنوبی) به شمار میآید. این گویش با زبان معیار تفاوتهای واژگانی، ساختواژی و آوایی دارد. ساخت فعل در این گویش، مانند فارسی معیار، براساس ستاکهای گذشته و حال و وندهای فعلی است. در این گویش، در کنار فعلهایی که در فارسی، با تفاوتهای آوایی چندی معادل دارند، فعلهایی به کار میرود که در فارسی معیار نایاباند. در این مقاله اینگونه فعلها نیز معرفی میگردند.