کتابخانه مجازی ادبیات

عظیم‌ترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگ‌ترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازان‌خان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.

عظیم‌ترین شاهکار تاریخی که در عصر مغول به رشته تألیف درآمده و بزرگ‌ترین آثار ادبیات ایران کتاب «جامع التواریخ» تألیف خواجه رشیدالدین فضل‌الله است که شامل خصوصیات زندگانی و احوال مغول و عصر تسلط اینان است. این کتاب به امر غازان‌خان و اولجایتو در تحت سرپرستی وزیر معروف همدانی در سال 710 هـ.ق فراهم آمده و شامل سه مجلد است: جلد اول در تاریخ مغول، جلد دوم در تاریخ عمومی و عالم بنام اولجایتو، جلد سوم در جغرافیا. جلد سوم گویا از بین رفته یا تألیف نشده است.

تاريخ گزيده تأليف حمدالله مستوفی است که توسط عبدالحسین نوایی مورد تحقیق قرار گرفته است.این کتاب یکی از استثنایی‌ترین تواریخ عمومی محسوب می‌شود که تاریخ عرب و دنیای اسلام و ایران در آن نگاشته شده است. این کتاب خلاصه‌ای از تاریخ عمومی عالم است که از بدو خلقت تا وزارت خواجه غیاث‌الدین محمد پسر خواجه رشیدالدین فضل‌الله را در بر می‌گیرد. تاریخ گزیده مشتمل است بر مقدمه، فاتحه، شش باب و خاتمه. در فاتحه به آفرینش عالم پرداخته شده است. باب‌های بعدی که هریک شامل چند فصل است، درباره پیامبران اولوالعزم، برخی از حکیمان و فلاسفه، پادشاهان ایرانی پیش از اسلام، ظهور حضرت محمد(ص) و آغاز اسلام تا پایان حکومت عباسیان، تاریخ ایران از صفاریان تا اواخر سلطنت سلطان ابوسعید بهادر (716 ـ 736)، ائمه و بزرگان اهل سنّت و تاریخ و جغرافیای شهر قزوین. باب ششم درواقع تلخیص کتاب التدوین فی تاریخ قزوین تألیف امام رافعی است و مطالبی نیز به آن افزوده شده است. در خاتمه مؤلف، همانند خواجه رشیدالدین فضل‌الله در جامع التواریخ، شجره انساب پیامبران و ائمه و پادشاهان و حکما را ذکر کرده است. ادوارد براون نوشته است که این بخش در نسخه‌های خطی که او دیده، وجود ندارد

حمدالله مستوفی از برجسته‌ترین متابعات خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی از نویسندگان معتبر سده هشتم هجری است. او صاحب سه اثر برجسته در تاریخ و جغرافیاست که نزهة القلوب یکی از آنهاست. این کتاب اثری در جغرافیا و هیئت است که تألیف آن پنج سال پس از ظفرنامه و ده سال پس از تاریخ گزیده یعنی 740 هـ. ق بوده و در شمار چند کتاب نادر و گرانبهائی است که درباره جغرافیا به زبان فارسی تألیف یافته و از مزیت و جامعیت خاصی برخوردار است. این کتاب گرچه بیشتر به عنوان یک منبع جغرافیایی شناخته و معرفی شده، اما در واقع یک اثر چنددانشی است که افزون بر جغرافیا، موضوعات دیگری را نیز از قبیل هیئت، طبیعیات و خواص اشیاء دربر دارد. البته بخش جغرافیایی نزهة القلوب، در مقایسه با سایر بخش‌های كتاب از اهمیت ویژه و فوق‌العاده‌ای برخوردار است و با توجه به اطلاعات منحصربه‌فردی که درباره مناطق مختلف ایران در سده هشتم هجری به دست می‌دهد، می‌توان گفت جغرافیایی این کتاب، مهم‌ترین متن جغرافیایی به زبان فارسی است.