کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب متجاوز از پنج هزار لغت و ضرب‌المثل گردآوری شده است. در خصوص املای کلمات آنچه صحیح‌تر به نظر می‌آمده، ضبط شده است. کوشش شده است که حتی‌الامکان از ضبط لغات ادبی که در فرهنگ‌ها ذکر شده خودداری شود. برای درک مفهوم کامل بعضی از اصطلاحات ناگزیر لغاتی آورده شده که محلی نبوده و واژه‌ای است فارسی که به وسیله همه فارسی‌زبانان بکار می‌رود. برای تعیین مفهوم و مورد استعمال هر کلمه مثال‌هایی از نظم و نثر بعد از هر لغتی ذکر شده است تا مفهوم کلمات به‌خوبی درک شود. به منظور درک معنی کامل افعال مرکب، افعال بد و صورت لازم و متعدی ذکر شده است. ضرب‌المثل‌ها در ذیل همان کلمات اصلی ذکر شده است؛ برای مثال «گَندِه خر» و «وای به حال گَنده فروش» در ذیل کلمۀ «گَنده» ذکر شده است. نام، شهرت و تخلص شعرایی که از اشعار آنان به طور نمونه استفاده شده، در پایان کتاب درج شده است. در این مجموعه هر جا واژه، ضرب‌المثل یا اصطلاحی از کازرون و دشتستان ضبط شده، مشخص گردیده است.

گویا کهن‌ترین منبعی که در آن به این ضرب‌المثل اشاره شده، دیوان اثیرالدین اخسیکتی (ص 422) شاعر قرن ششم هجری است. همه می‌دانند که این ضرب‌المثل معروف ریشه در داستان رستم و سهراب دارد و هم در امثال و حکم دهخدا و هم در کتاب‌های مربوط به ریشه تاریخی ضرب‌المثل‌های فارسی به این نکته اشاره شده است. اما آنانی که پایان این داستان را در شاهنامه نیک به یاد دارند می‌دانند که اصلا نوشدارویی به سهراب نرسید که دیر برسد. رستم پس از آنکه پهلوی پور جوان را به خنجر می‌درد، گودرز را نزد کاووس می‌فرستد تا برای درمان زخن سهراب نوشدارو بفرستد، ولی کاووس از این کار سر باز می‌زند و گودرز دست خالی ررهسپار میدانگاه می‌شود و به رستم می‌گوید بهتر است خودت به کاخ کاووس بروی و با درفشان کردن جان تاریک پادشاه، نوشدارو را از او بگیری.

هدف از پژوهش حاضر، شناسایی انواع حالت‌های دستوری در وفسی، از زبان‌های ایرانی شمال غربی، و بررسی شیوه‌های حالت‌نمایی آن‌هاست. در این‌باره، چهارده حالت دستوری در وفسی قابل شناسایی است که از طریق راهبرد‌های گوناگون زبانی به شرح زیر نشان‌گذاری می‌شوند: 1. استفاده از تک‌واژ به صورت پسوند؛ 2. استفاده از حروف اضافه؛ 3. استفاده از واژه‌بست‌ها (حروف اضافه وابسته از لحاظ آوایی)؛ 4. استفاده از ترتیب واژگانی؛ و 5. استفاده از ویژگی‌های زبرزنجیری. نتایج تحقیق، که در طی جدول‌هایی در مقاله آورده شده است، نشان می‌دهد که حالت‌های «کنایی»، «مفعولی»، «مفعولی حرف‌‌ اضافه»، «به‌واسطه»، و «ملکی»، در گویش، با استفاده از تک‌واژ‌های تلفیقیِ حالت غیر مستقیم؛ همچنین حالت «به‌واسطه» (علاوه بر راهبرد پیشین) در ساخت‌های خاص، با استفاده از واژه‌بست؛ حالت‌های «ازی»، «بایی»، «برایی»، «ابزاری»، «مکانی»، و «حرکتی» از طریق حروف‌ ‌اضافه؛ و حالت‌های «فاعلی» و «مطلق» از طریق ترتیب واژگانی و نوع ساختار جمله حالت‌نمایی می‌گردند. علاوه ‌بر آن، در نمایاندن حالت‌‌ »ندایی» در وفسی، از ویژگی زبرزنجیریِ آهنگ خیزان بهره برده می‌‌شود.

این پژوهش بررسی موردی تفاوت‌های جنسیتی زبانی در کودک دوقلوی دختر و پسر است که در به‌کارگیری دایره واژگان فارسی انجام شده است. این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی در چارچوب فهرست تکامل رشد ارتباطی مک آرتورـ بیتز (سی. دی . آی) انجام شده و در آن، دایره واژگانی دوقلوهای مورد بررسی در 22 دسته واژگانی و 2 دسته افزون بر چهارچوب تحقیق، تحلیل شده است. پیکره زبانی، گفتار روزمره دوقلو هاست که با استفاده از ضبط صدا (در کل 2535 واژه) دسته‌بندی و بسامد وقوع آنان در هر دسته واژگانی محاسبه شده است. در ادامه، تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون تی وابسته انجام شده است. نتایج آزمون تی وابسته نشان می‌دهد فقط در دسته‌های واژگانی 6، 10 و 16 و نمره کل مقیاس (نمودار 1 و جدول 26)، میان میانگین عملکرد دوقلوها تفاوتی معنادار وجود دارد (05/0p< ) و در سایر موارد میانگین عملکرد آنها بسیار نزدیک به یکدیگر است. همچنین در تمام موارد معناداری تفاوت، میانگین عملکرد آرشام (پسر) بزرگ تر از آرشیدا (دختر) است که عملکرد بهتر وی را در این خرده مقیاس‌ها نشان می‌دهد. در دسته‌های 2 و 13 عملکرد آنها و در نتیجه میانگین یکسان است. سایر تفاوت‌ها و شباهت‌های موجود در دایره واژگان آنها عبارت‌انداز: 1. دسته واژگانی افعال در دایره واژگان هر دو از بالاترین بسامد برخوردار است؛ 2. دسته واژگانی کلمات انتزاعی برای هر دو از کمترین بسامد برخوردار است و 3. گستردگی و تنوع دایره واژگان در کودک پسر بیشتر است (از مجموع پیکره، 25/56 درصد به پسر و 74/43 درصد به دختر اختصاص دارد).