کتابخانه مجازی ادبیات

دوران جوانی شمس تبریز مصادف بود با اواخر ایام خاقانی و نظامی، روزگاری که این دو شاعر ممتاز و نام‌آور در اوج شهرت بودند. شمس تبریز با یک نوع تفاخر و غرور از شهر خود سخن می‌گوید. آرزو می‌کند که ای کاش می‌شد مولانا را با خود به آن شهر ببرد تا مولانا جماعت اولیایی را که در آنجا بودند از نزدیک ببیند و با آنها شود. در این کتاب به بررسی زندگی و آثار شمس تبریزی در خلال این مباحث پرداخته شده است: شمس در قونیه، شمس و مولانا در چه سن‌وسالی به هم رسیدند، تصویر مولانا در مقالات شمس، تصویر شمس در کلام مولانا، جهان شادمانه شمس و .... .

ساختن فعل بسیط و گرفتن مشتق از آن در زمره امکاناتی است که اگر به درستی از آن بهره گرفته شود، بسیاری از مشکلات زبان فارسی را در زمینه واژه‌سازی علمی حل خواهد کرد. در این کتاب ضمن آنکه طرحی اجمالی از علم صرف یا ساخت‌واژه به دست داده شده و مبانی نظری آن تشریح شده، به بررسی اشتقاق از افعال بسیط پرداخته شده و کوشیده شده تا اهمیت آن روشن شود. رویکردی که در این پژوهش اختیار شده، دارای دو ویژگی است: هم‌زمانی و زایشی. مراد از هم‌زمانی آن است که زبان فارسی نه در گذر زمان بلکه در شکل امروزی آن بررسی شده و مراد از زایشی آن است که از چشم‌‌انداز زبان‌شناسان زایشی به زبان به طور اعم و به ساخت‌واژه به طور خاص نگریسته شده است.

گلشن راز شيخ محمود شبستري، يکي از ارزنده‌ترين آثار عرفان نظري بر پايه انديشه‌هاي ابن عربي است که شيخ، آن را در پاسخ به پانزده و به روايتي، هفده سوال امير حسين هروي، به نظم آورده و در آن به اصول عرفان و تصوف اسلامي پرداخته است. در اين مقاله، از ديد منبع‌شناسي به بررسي احاديث آن پرداخته شده است و نشان داده شده که کدام يک از احاديث موجود در گلشن راز در منابع بيشتري آمده و مورد اعتناي گردآورندگان بيشتري قرار گرفته است که اين دسته از احاديث، بيشتر ناظر به انديشه‌هاي عرفاني و کشف و شهود است خاصه خود شيخ نيز، با فلسفه ميانه خوبي نداشته و عقل و استدلال را در راه شناخت حقايق ضعيف و ناتوان مي‌دانسته است. و همچنين، نشان داده شده که کدام يک از احاديث، ابيات بيشتري از اين منظومه را به خود اختصاص داده که اين احاديث نيز، بيشتر بيانگر انديشه وحدت وجودي است.

حدود هفده سال پیش از افتخار شاگردی در محضر استاد علامه مفضال جناب آقای سید حسن آقا قاضی طباطبایی را در دانشکده ادبیات تبریز داشتم، روزی صحبت از منشآت امیرنظام گروسی و تصحیح آن به میان آمد، و قرار شد این کمترین تحت راهنمایی‌های‌ استاد این مهم را انجام دهد، استاد قبل از هر چیز نسخه چاپ سنگی‌ منشآت را از کتابخانه شخصی خود به بنده مرحمت فرمودند تا بازنویسی متن را شروع و اشکلالات آن را یادداشت کند. متأسفانه با فوت شدن استاد این کار نیمه تمام و کتاب استاد نیز نزد حقیر به یادگار ماند. حال پس از گذشت سال‌ها حواشی آن زنده‌یاد را به ترتیب‌ صفحات از هامش صفحات کتاب مذکور استخراج کردم و با عبارتی که‌ درباره آنها بود آوردم؛ و برای چاپ به مجله زبان و ادب تقدیم کردم، تا در صورت صواب دید آن را چاپ کنند.