کتابخانه مجازی ادبیات

داستان «بهرام و گل اندام» از منظومه های عاشقانه ادبیات فارسی است. این داستان شرح عشق «بهرام»، فرزند پادشاه روم ، به «گل اندام» ، دختر شاه چین است که با تحمل دشواری های فراوان ، سرانجام به معشوق می رسد. بن مایه های عامیانه داستان ، شباهت آن را به داستان های عامیانه عصر صفوی کاملا نشان می دهد. بهرام، شهزاده‌ی روم، دردانه‌ی پدر روزهای خوش و آرامی را می‌گذراند تا روزی که پای به شکارگاه می‌گذارد. آهوی دلربایی را می‌بیند، آهو به‌قدری زیبا و دلفریب است که بهرام به دنبالش می‌دود. آن‌قدر دور می‌شود که از همراهانش جدا می‌ماند و راه را گم می‌کند. گذارش به قصری پُرشکوه بر بلندای کوهی می‌افتد.... کتاب در سال 1347 توسط انتشارات موسسه تاریخ و فرهنگ ایران منتشر شده است و قادر فتاحی قاضی ضبط متن کردی و ترجمه فارسی و تحشیه و توضیح آن را بر عهده داشته است.

نظامی سرودن منظومه «خسرو و شیرین» را در سال 576 هجری به سرآورد. این اثر نه‌تنها در خلاقیت نظامی، بلکه توان گفت که در ادبیات همه ملل مشرق‌زمین حادثه‌ای نو بود. چند داستان و مطلب ضمنی یا به گفته خود شاعر، شمه‌ای از تاریخ و یادگارهای ادبی کهن و ادبیات شفاهی خلق را گرفتن و با اندیشه‌هایی تابناک و پیشرو به خلق آثار هنری پرداختن، از ویژگی‌های خلاقیت ادبی نظامی بود. شاعر به هنگام سرودن منظومه خسرو و شیرین فقط از این اصل پیروی کرد.

این مجموعه دربرگیرنده‌ی 65 مقاله‌ی دومین همایش پژوهش‌های ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبان‌شناسی".

يكي از داستان‌هاي هفت‌پيكر نظامي، بهرام‌گور و كنيزش فتنه در شكارگاه است. اين داستان را نظامي از روايت بسيار ساده، كوتاه و طرح گونه و گذاري فردوسي گرفته، پرورده و بخش دومي بدان افزوده است. پس از نظامي اين داستان را اميرخسرو دهلوي (750-651) در هشت بهشت و عبدي بيك نويدي شيرازي (988-921( در هفت اختر آورده اند كه هر دو تقليد و نظريه‌اي از هفت‌پيكر نظامي است. اميرخسرو بخش مياني داستان را با تغييراتي اندك نسبت به روايت نظامي آورده و عبدي بيك بر دامنه تغييرات افزوده است. با مقايسه و تحليل اين چهار روايت در مي‌يابيم كه هنر نظامي در داستان‌پردازي و عناصر و بن‌مايه‌هاي داستاني و جنبه‌هاي اخلاقي و رواني بر روايت‌هاي ديگر برتري دارد. اين مقايسه تنها از نظر ساختار روايي و داستاني است نه جنبه‌هاي زباني و شگردهاي بياني و سبكي؛ تنها در پايان مقاله به عنوان نمونه، توصيف كنيز را از چهار روايت نقل مي‌كنيم تا خواننده خود به اين قياس دست زند. در آغاز مقاله نيز ضمن معرفي چهار اثر و گزارش چهار روايت مي‌كوشيم به كمك نموداري، نقش مايه‌هاي داستاني را نشان داده و به وجوه شباهت و اختلاف روايت‌ها بپردازيم.