کتابخانه مجازی ادبیات

مؤلف در این کتاب می‌خواهد نشان دهد در عصر رنسانس اسلامی، شکوفایی فرهنگی جهان اسلام در دوران حکومت روشن‌اندیش آل بویه، کوششی آگاهانه برای جذب و انتقال میراث فکری یونان باستان وجود داشت.

انعکاس داستان زندگی پیامبران یکی از بن‌مایه‌های اصلی نزد شاعران است . با بازخوانی زندگی حضرت یوسف در قرآن و استخراج و مطالعه تلمیحاتی که در دیوان صائب از این داستان انعکاس یافته است در می‌یابیم که بازتاب زندگی یوسف درآینه صور خیال صائب به قدری متنوع ومواج است که می‌توان به استناد نمونه‌های شعری مدعی شد، صائب در بیان تمام زوایای زندگی یوسف چیزی را فرو گذار نکرده است. از جمله رؤیای آغاز داستان، به چاه افکندن توسط برادران، حسادت برادران، فروش یوسف به قافله و به پادشاه مصر بنا به درخواست زلیخا، اظهار علاقه زلیخا نسبت به یوسف، تهمت ناروا زدن به یوسف، به زندان افکندن او، توانایی تعبیر خواب، عزیز مصر شدن، فراق پدر بر جدایی فرزند، حسن و جمال یوسف، به حکومت رسیدن یوسف، دیدار با پدر، و سرانجام به حقیقت پیوستن رؤیای آغازین داستان.

حوزه معنایی ابیات عربی در زبان فارسی بسیار گسترده است؛ زیرا هر شاعر یا نویسنده‌ای به تناسب موضوعی که درباره آن سخن گفته، از این ابیات به عنوان شاهد و مثال بهره جسته است که مهم‌ترین مضامین آنها به این قرار است: مسائل اجتماعی، عقاید عرفانی، غنایی و موضوعات اخلاقی. در این کتاب ابیات عربی در متون کهن ادب فارسی تا قرن هفتم آورده شده که شامل این موارد می‌شود: استخراج، ترجمه، اعراب‌گذاری، ارجاع منابع فارسی و عربی، ذکر نام بسیاری از شاعران عرب و برخی توضیحات لازم.

صائب تبريزي شاعر توانمند و اديب هنرمندي است که در روزگار خود در هند، ايران و آسياي ميانه شهرت بسزايي يافته بود، و اين عظمت و افتخار آنگاه براي وي حاصل شده است که در شيوه شاعري طرزي نو و در محتواي سخنش به ايراد نکته‌هاي دقيق اخلاقي، حکمي، اجتماعي و عرفاني پرداخته است که به اشعار، شکوه و جلال خاصي بخشيده است. سبک شعري صائب به شيوه شاعران عهد صفوي، پر از مضمون‌هاي دقيق و انديشه‌هاي باريک و خيال‌هاي ديرياب، به ويژه تمثيلات يا معادله‌هايي است که مخصوصاً در غزليات به بهترين وجه آمده است. اغلب در بررسي غزليات صائب، تنها به مضامين باريک ادبي و کلام تخيلي و دور از ذهن او توجه کرده‌اند. اما به مضامين والاي عرفاني و صوفيانه صائب نپرداخته‌اند. هيچ‌گاه صائب به عنوان شاعر عارف و پايبند به آرا و انديشه‌هاي صوفيانه در عهد صفويه مورد نظر نبوده است. نگارنده در صدد است به اين موضوع بپردازد که شعر صائب علاوه بر جنبه‌هاي ادبي، اجتماعي، حکمي و اخلاقي، داراي مضامين بلند عرفاني است و به حق مي‌توان گفت صائب شاعر بي‌مدعايي بوده است که غزلياتش تبلوري از افکار و انديشه‌هاي صوفيانه است.