کتابخانه مجازی ادبیات

در این کتاب طی سه بخش، سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا بازگو شده است. بخش اول که "سیر فرهنگ و تعلیم و تربیت در ایران" عنوان گرفته شامل مباحثی از این قبیل است: روش تعلیم و تربیت در ایران بعد از اسلام؛ مهم‌ترین مراکز تعلیم و تربیت؛ نخستین تلاش‌های بشر در راه کتابت و نگارش مورد علاقه خود؛ عقیده چند تن از صاحبنظران ایرانی در باب تعلیم و تربیت؛ تعمیم نسبی فرهنگ بعد از اسلام، نخستین مدرسان و نقش ایرانیان در توسعه و تکمیل مداری و رشد فرهنگ اسلامی؛ وضع اجتماعی و فرهنگی ایران مقارن حمله مغول؛ مکتب خانه‌ها در عهد صفویه؛ وضع مدارس در اواخر زندیه و اوایل عهد قاجاریه؛ تعلیم و تربیت در عهد قاجاریه؛ وضع مدارس در آغاز جنبش مشروطیت. در بخش دوم ذیل عنوان "نظریات جدید در تعلیم و تربیت" مباحثی از این دست به چشم می‌خورد: تعلیم و تربیت در غرب؛ وضع کلی تعلیم و تربیت در عصر ما؛ روش‌های نوین در آموزش و پروش؛ چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؛ حمایت و جانبداری ویکتور هوگو از فرهنگ بشری. سومین بخش که "سیر فرهنگ و تعلیم و تربیت در اروپا" نام گرفته مشتمل بر عناوینی از این قبیل است: تعلیم و تربیت در یونان باستان؛ تعلیم و تربیت در روم قدیم؛ مدارس و علوم در قرون وسطی؛ رشد فرهنگ وعلوم تجربی در جریان نهضت اسلامی؛ احیای علوم قدیم؛ رنسانس و تجدید حیات علم و ادب؛ نهضت ادبی در اروپا.

بوستان، همتای جاودانه‌ی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومه‌ی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامه‌ی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هم‌مانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قاره‌ی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتب‌خانه‌ها و سپس در عصر جدید در آموزشگاه‌ها و مدارس عالی و دانشکده‌ها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که می‌دهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.

غزل از مهم‌ترین قالب‌های شعر فارسی در بیان مضامین مختلف، بویژه مضامین عاشقانه و عارفانه است که درطول تاریخ خود، فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت‌سر گذاشته است. سعدی یکی از بلندترین قله‌های غزل فارسی از قرن هفتم به بعد محسوب می‌شود. وی بر شعر بسیاری از شاعران بعد از خود، بویژه بر شعر شاعران قرن هشتم، مانند خواجه حافظ، خواجوی کرمانی، عماد فقیه، جلال عضد و ... تأثیر گذاشته است. یکی از موفق‌ترین پیروان سعدی در غزل، سید جلال‌الدین بن سید عضد الدین یزدی، معروف به «جلال عضد» و متخلص به «جلال» ،از شاعران قرن هشتم هجری و از معاصران خواجه حافظ شیرازی است. دراین مقاله، غزل‌های «جلال عضد» با غزل‌های«سعدی» مقایسه و تطبیق شده‌اند. بر اساس نتایج به دست آمده از این پژوهش، تأثیرپذیری‌های جلال عضد از سعدی شیرازی در حوزه‌های گوناگون مضامین، تصاویر، تعابیر، واژگان و ترکیب‌ها، وزن، قافیه و ردیف فراوان است. بررسی تطبیقی غزلیات سعدی با جلال عضد، به منظور شناخت بیشتر غزلیات دو شاعر و تحلیل میزان موفقیت و نوآوری‌های جلال عضد در حوزه غزل صورت پذیرفته است و می‌تواند بحثی نو در زمینه ادبیات تطبیقی به شمار آید.

رهی معیری از شاعران بنام و پرآوازه معاصر است که زبان عاطفی و پراحساسش، نظر مخاطبان فراوانی را از زمان حیاتش تا کنون، به سوی سروده‌های او جلب کرده است. همین رویکرد گسترده مخاطبان، چاپ مکرر آثار او را در پی‌داشته است؛ به گونه‌ای که در دو دهه اخیر، شمارگان و نوبت‌های چاپ آثار رهی به اشکال مختلف، در میان دیگر آثار ادب فارسی، برجستگی خاصی داشته است. بر اساس این امتیازها و توان‌مندی‌ها، در این مقاله در پی‌آنیم که: الف. جایگاه، رهی معیری را در میان شاعران معاصر، بویژه سنت گرایان مشخص کنیم. ب. مهم‌ترین عواملی را که موجب پسندیدگی شعر وی در میان مخاطبان گردیده، بکاویم. بی‌تردید عوامل متعددی در پسندیدگی یک اثر ادبی موثر می‌افتد که ممکن است به حوزه لفظ یا معنا مربوط باشد؛ براساس مطالعه و تاملی که بدین منظور برروی سروده‌های رهی انجام گرفت، بدین نتیجه دست یافتیم که بیشتر زیبایی‌های شعر «رهی» به ساختار و فرم سخن وی مربوط است، لذا باید بیشتر از دیدگاه نقد ساختار گرایانه و فرمالیستی به اشعار وی نگریسته شود. بهره‌گیری رهی از عناصر موسیقی افزای سخن را باید از شگردهای موثر رهی در این حوزه به شمار آورد که بی‌تردید نتیجه آشنایی عمیق رهی از سال‌های آغازین نوجوانی با موسیقی بوده است.