زبان همچون دیگر پدیدههای اجتماعی و طبیعی پیوسته در تغییر و دگرگونی است؛ این تغییر در ابعاد مختلف زبان صورت میگیرد؛ یکی از مباحث زبانی درحوزه تحولهای واژگان و واکهاست؛ گاهی در معنا و گاهی در تغییر مقولهها و زمانی نیز در ابدال و قلب و تخفیف و دیگر گونههای آن؛ این مقاله میکوشد فقط مبحث کاهش تک واژهای اشتقاقی و صرفی در واژگان زبان فارسی را بررسی نماید و سهم تخفیف این تک واژها در میان تخفیفهای صامت و مصوت و هجاها را بازنماید و با برشمردن تخفیفهای رایج در این مبحث آنها را با توجه به نوع مقولههای زبانی تنظیم کند؛ مباحثی که کاملاً تازگی دارد و کتابهای دستور زبان بدان نپرداختهاند و تحقیقی در این باره ارایه نشده است.
این کتاب دربرگیرنده مجموعه سخنرانیهای سومین دوره جلسات سخنرانی و بحث درباره زبان فارسی است که همزمان با پنجمین جشن فرهنگ و هنر در آبان سال 1351 در پایتخت تشکیل شد.این کتاب پانزده سخنرانی از سخنرانیهای این جلسه را دربر دارد که زیرنظر خود سخنرانان چاپ شده است. عناوین برخی از نوشتارها به این ترتیب است: برخورد زبان فارسی با گویشهای ایران/ مسعود پورریاحی، خصوصیات دستوری و شیوه املایی تفسیر ابوالفتوح رازی/ عسکر حقوقی، نکاتی چند درباره صفت در زبان فارسی/ خلیل خطیب رهبر، پسوندهای زاید و نقش آنها در زبان فارسی/ جعفر شعار، تغییر خط نه ضروری است و نه شایسته/ محمود شفیعی، بحثی درباره صفت مرکب/ محمدجواد شریعت و .... .
دستور زبان فارسی از قاعدههایی که برگرفته از زبان است و درست گفتن و درست نوشتن را در بیان فکر و مطلب به ما میآموزد، فراهم آمده است. فکر و اندیشه در قالبی ریخته میشود که به آن جمله میگویند؛ جمله هم از اجزائی ساخته میشود که کلمه نام دارد و هر کلمه از حرف ترکیب میآید و حرف از صوت پدید میآید که در هر زبان به شیوه خاص تلفظ میشود. این کتاب دستور مختصر زبان فارسی است که در آن مباحثی چون اسم، صفت، ضمیر، فعل، قید، حرف اضافه و .... مطرح شده است.
سلمان ساوجی از قصیدهسرایان بزرگ ادب فارسی است. قصیدههای طولانی و با این وجود، متحد و منسجم و تصویرگریهای زیبا و مضمونآفرینیهای وی جالب توجه است. صناعات شعری در قصاید او جایگاه خاصی دارد و به عقیده وی، قدرت شاعری در توانایی بهکارگیری صناعات ادبی در شعر است. بیشتر قصاید سلمان در مدح سلاطین و وزرا و اندکی نیز در موضوعات اخلاقی، دنیاگریزی و نعت پیامبر و ائمه است. این کتاب، متن مصحح دیوان کامل اشعار او با ارائه نسخهبدلها بدون دخالت دادن ذوق شخصی و اتکا به نسخه اساس است.
ازبکستان تاریخ درخشانی در ساحت ادبیات فارسی دارد و میراث گرانمایه ای از نامداران این سرزمین چون رودکی، عروضی سمرقندی، سیدای نسفی و ... بر جای مانده است. دانشنامه الفبایی پیش رو به زندگی و آثار شخصیتهای برجسته ادبی، شاعران، دانشمندان و نویسندگان ادبیات فارسی ازبکستان و وضعیت ادبی این کشور در قرن بیستم می پردازد. همچنین محققان و مترجمانی که در تحقیق، پژوهش و معرفی ادبیات فارسی در ازبکستان نقش داشته اند، مورد توجه قرار داده و اطلاعات سودمندی در رابطه با محافل ادبی، تذکرهها، مراکز، بنیادها، نشریات ادبی و گزیده های شعر فارسی ارائه می کند. این کتاب که توسط جمعی از نویسندگان و به سرپرستی عباسعلی وفایی تدوین گردیده است، در سال 1385 توسط انتشارات بینالمللی الهدی منتشر گردید.