سرزمین بلوچستان که در منتهی الیه مرز جنوب شرقی کشور ایران قرار دارد، از گذشتههای دور دارای مجد و عظمت بوده و در ازمنه تاریخی دورودراز خود، حوادث تلخ و شیرین بسیاری را پشت سر گذاشته است. هدف از تألیف و نگارش این کتاب، معرفی سرزمینی با ویژگیهای خاص و شناسایی جامعهای با فرهنگ و تمدن درخشان و مشخص از گذشتههای بسیار دور تا به امروز است. این کتاب به نه بخش و 28 فصل تقسیم شده و در هر فصلی، یکی از مسائل کلی درباره این منطقه مورد بحث قرار گرفته است.
سرزمینی که اکنون بلوچستان نام دارد به اسم «مکا» مشهور بوده که یونانیها آن را «گدروزیا» نامیدند.در زمان قدیم در سرزمین بلوچستان باتلاق بسیار وجود داشت و «اراینا» در زبان سانسکریت به معنی باتلاق است و برخی معتقدند از ترکیب این دو کلمه با کلمه «مکا» کلمهای پدید آمد که به مرور زمان به «مکران» تبدیل شد. واژه بلوچستان نیز از زمانی اطلاق شد که بلوچها در آن سکونت کردند. بلوچ ها یكی از اقوام اصیل و شناحته شدة ایرانی هستند ، كه به زبان بلوچی ( كه از نزدیكترین خویشاوندان زبان فارسی است ) تكلم می كند و بیشترین جمعیت آنان در سه كشور ایران ، پاكستان و افغانستان بسر می برند .بیشترین جمعیت استان سیستان و بلوچستان را بلوچها تشكیل می دهند و بافت اجتماعی آن قبیله ای و طایفه ای است. همه اقوام ایرانی با توجه به اشتراكات فرهنگی دارای خصلت های اجتماعی مشابهی هستند . اما در عین حال بخاطر تأثیر پذیری از شرایط خاص محیطی و قومی خود تفاوتهایی نیز در خصلتها، باورها و آداب و رسوم آنها مشاهده می شود كه ویژگی های خاص هر قومی را تشكیل میدهد .
(از مجموعۀ 15 جلدی) کتاب حاضر، دربردارندهی دفتر سوم از جلد چهارم مجلهی "فرهنگ ایرانزمین" و مشتمل بر مقالات مختلفی است در حوزهی تاریخ، زبان، اقتصاد، ادبیات، فرهنگ، دین و آثار و متون مختلف ایرانی که با عناوینی از این قبیل به چاپ رسیده است: گردآوری مکاتبات تاریخی ایران / دکتر هانس روبرت رویمر؛ مقدمه بر رساله بیان اعتقاد اهل سنت / محمد خوانساری؛ بیان اعتقاد اهل سنت (متن فارسی) / ابوحفض نسفی؛ فضل الله بن روزبهان خنجی/ محمدامین خنجی؛ گوهرنامه (متن فارسی) بکوشش منوچهر ستوده / محمد بن منصور.
هدف از تألیف این کتاب، شناساندن نام آوران و افتخار آفرینان سیستان از روی بیطرفی و بر پایه مآخذ و منابع معتبر تاریخی است. این سرزمین از گذشته های دور تا به امروز، خاستگاه صدها سیاست پیشه، سردار، دانشمند، شاعر، عارف و… بوده است. بعنوان نمونه می توان از یعقوب لیث، امیر حمزه، فرخی سیستانی، ابو سعید سجزی و… نام برد که بعضی از آنان شهرتی جهانی هم دارند. از آنجا که فراهم آوردن نام و نشان همه بزرگان سیستانی امکان پذیر نیست، کتاب حاضر مجموعه ای است مشتمل بر زندگینامه گروهی از آنان؛ و نیز معرف اوضاع اجتماعی، سیاسی و روابط ارباب حکومت با مردم آن دیار.
در مجموعه حاضر اطلاعاتی درباره موقعیت جغرافیایی، وجه تسمیه و پیشینه تاریخی 241 شهر ایران گردآوری شده است .در ابتدای کتاب، مطالبی درباره جایگاه جغرافیایی، ناهمواری ها، آب و هوا، پوشش گیاهی و زندگی جانوری سرزمین ایران، همچنین خاستگاه ایرانیان، نام ایران و پیشینه تاریخی این مرز و بوم آمده است .کتاب با عکس هایی از آثار تاریخی و مراکز دیدنی شهرهای شرح شده، همراه است.