کتابخانه مجازی ادبیات

سده چهارم هجری عصر چالش‌های بزرگ فرهنگ ایرانی است. پدیداری حکومت‌های بویه‌ای در غرب و مرکز ایران و ظهور حکومت سامانی در شرق این سرزمین، زمینه‌ساز رخدادهایی شد که تا سده‌ها فرهنگ این سامان را تحت تأثیر خود نهادند. این کانون‌زدایی از مرکز قدرت سیاسی و فرهنگی در جهان اسلامی در پیشبرد عقل و اندیشه در جهان اسلامی و به طور خاص در جهان ایرانی نقش تعیین‌کننده و مؤثری داشت. در این کتاب نوشتارهایی در تبیین اندیشه سیاسی ایرانی از حلاج تا سجستانی به نگارش درآمده است. عناوین برخی از نوشتارها بدین ترتیب است: خاستگاه ایرانی کلمه «حق»/ پرویز اذکایی، خردشهر رازی/ پرویز اذکایی، ادیان ایرانی در نگاه ابوحاتم رازی/ ساموئل اشترن، ابن ریوندی و کتاب الزمرد/ محمدکاظم رحمتی، نخشبی و جنبش قرمطیان خراسان/ رضا رضازاده لنگرودی، ابوالحسین شهید؛ حکیم شاعران بلخ/ محمد کریمی زنجانی اصل، فارابی و سجستانی؛ عقل و شرع در نگاه معلم و فیلسوف/ محمد کریمی زنجانی اصل، رازی در طب روحانی/ مهدی محقق، ابویعقوب سجستانی و تناسخ/ ویلفرد مادلونگ و .... .

این کتاب با اتکا به آثار کسروی و بررسی آرای وی در باب اقتصاد و جامعه و دین و خرد و آموزش و پرورش و .... شیوه اندیشه او را درباره سیاست شرح می‌دهد. نخست فرازونشیب زندگی کسروی در سه دوره از 1269 تا 1299 یعنی از تولد تا سی‌سالگی، از 1299 تا 1309 که دوران اشتغال او در مشاغل دولتی است، و از سال 1309 تا 1324 که دوره اوج بینش انتقادی کسروی و سرانجام پایان زندگی اوست. مبانی فکری کسروی و نظریات او در باب اقتصاد، حقوق سیاسی زن، آموزش و پرورش، تجدد فکر دینی، منشأ و غایت حکومت، حکومت جهانی، مکتب‌ها و مسلک‌های سیاسی، مسئله شرق و غرب، از مباحث اساسی این کتاب است.

هنگامی که سخن از تاریخ ایران می‌رود، باید به این نکته توجه داشت که آیا منظور تاریخ اقوام و مردمانی است که از آغاز تاریخ تا کنون در مرزهای سیاسی ایران امروزی زیسته‌اند یا تاریخ اقوام و مردمانی است که خود را به نحوی از انحاء ایرانی می‌خوانده‌اند و در جغرافیایی که دربرگیرنده ایران امروز و سرزمین‌هایی که از دیدگاه تاریخی بخشی از ایران بزرگ (ایرانشهر) بوده‌است زیسته‌اند. گاه تاریخ ایران را از ورود آریایی‌ها که نام ایران نیز از ایشان گرفته شده‌است، به فلات ایران آغاز می‌کنند. ولی این به این معنی نیست که فلات ایران تا پیش از ورود ایشان خالی از سکنه یا تمدن بوده‌است. پیش از ورود آریاییان به فلات ایران تمدنهای بسیار کهنی در این محل شکفته و پژمرده شده بودند و تعدادی نیز هنوز شکوفا بودند. برای نمونه تمدن شهر سوخته در سیستان، تمدن عیلام در شمال خوزستان، تمدن جیرفت در کرمان، تمدن تپه سیلک در کاشان، تمدن اورارتو در آذربایجان، تمدن تپه گیان در نهاوند و تمدن مانناییان در کردستان و آذربایجان و و تمدن کاسی‌ها در لرستان ذکر می‌شود. این کتاب که مجموعه ای از مقالات ایرانشناسی در آن گرد آمده به گونه ای می توان آن را دیدگاه فرانسویان نسبت به ایران دانست چرا که با بررسی اسامی که به عنوان مؤلف در صفحات نخست ذکر شده اکثراً دارای ملیت فرانسوی هستند. نوشته هنری ماسه در سرآغاز کتاب به بررسی و معرفی شرق شناسان و ایران شناسانی که در این زمینه مطالعاتی نموده اند پرداخته است . هانری ماسه خاورشناس معاصر فرانسوی، خود صاحب تألیفاتی در ادبیات و زبان‌ فارسی می باشد. هانری ماسه متصدی کرسی تدریس زبان فارسی در مدرسه زبان های شرقی در پاریس، و مدتی مدیر آن مدرسه بود . هنری ماسه در نوشته خود به دوره اوج مطالعات مستشرقین که به اوایل قرن نوزدهم میلادی می رسد اشاره دارد .هنری ماسه در ادامه بحث خود به هدف این فعالیت ها نیز پرداخته که آن را شناخت فرهنگ و تاریخ و هنر و مذاهب دانسته است. رنه گروسه در دیباچه کتاب به ماندگاری تمدن و فرهنگ ایران و گسترش آن در آسیای شرقی پرداخته و به خوبی دامنه های این گسترش را نشان داده است.....

نام و آوازه سعدی و شهرت آثار گران‌قدر او دیری است که از مرزهای ایران و قلمرو زبان فارسی فراتر رفته و خطه‌ها و کشورهای دیگر را درنوردیده است. از این‌رو افزون بر ترجمه شعر و نثر او به دیگر زبان‌ها، پژوهش‌هایی که درباره شرح زندگانی وی و تحلیل و تفسیر اندیشه‌ها و نوشته‌هایش به زبان‌های مختلف توسط محققان صورت گرفته، اندک نیست. این کتاب یکی از اینگونه تحقیقات است که هانری ماسه، ایران‌شناس دانشمند و معاصر فرانسوی (1886 ـ 1969) تألیف کرده و ترجمه آن به دوست‌داران زبان و ادبیات فارسی و خوانندگان در این کتاب تقدیم شده است. این کتاب را نویسنده گویا به عنوان رساله دکتری خود نوشته و در سال 1919 در پاریس منتشر کرده است. هانری ماسه در این کتاب افزون بر تحقیق درباره سعدی و محیط زندگانی و شرح احوال او، به بحث در باب طرز تفکر و اندیشه‌های شاعر از جنبه‌های دینی و اخلاقی و فردی و اجتماعی و ... دست زده، و همچنین به نقد و تحلیل و تفسیر آثار مختلف شعر و نثر او هم پرداخته است.