دستیابی به سرچشمه مضامین شعری سرایندگان و نشان دادن تأثیر و تأثر آنان از یکدیگر اگر چه کاری است ارجمند؛ ولی به سبب همانندی اندیشههای بشری سخت دشوار مینماید. در این میان آنچه دیریاب است اما ناممکن نیست، نمودنِ همساناندیشیها و همسانسراییهاست. در مقاله «قاضی نظام الدین اصفهانی و همسخنی با دیگر شاعران پارسیگو»، نگارندگان پس از مقدمهای کوتاه در بیان مسلماتِ زندگی و آثار این دانشورِ ادیب و شاعر ذولسانین اصفهان در قرن هفتم هجری، با استناد به دستنویسهای آثارِ او نمونههای گونهگون تأثیر و تأثر این شاعر را در آثار منظوم فارسی نشان داده و کوشیدهاند مضامینِ مشترک شعر عربی و فارسیِ او را با شاعران پارسیگو بیابند.
مولانا سراجالدین قمری آملی از شاعران زبانآور و استاد و ذواللسانین ادب ایران در نیمه دوم قرن ششم و ربع اول سده هفتم هجری است. وفات او سال 625 هجری در تبریز اتفاق افتاده و در چرنداب مدفون است. دیوان او در 6962 بیت و شامل قصاید، غزلیات، ترجیعبند، ترکیببند، قطعات، رباعیات و چند بیت پراکنده و یک مسمط و یک منظومه به نام «کارنامه» است. سخن او استادانه و بر شیوه شعرای بزرگ خراسان در قرن ششم به ویژه انوری است. شاعری است بسیار فصیح و نیرومند در خلق ترکیبات و استفاده از اطلاعات خود در آنها به همان شیوهای که در شعرای فارسیزبان از انوری تا کمال ملاحظه میشود. در این کتاب افزون بر اشارهای به زندگی و شعر او، گزیدهای از قصاید، غزلیات، ترکیببندها، قطعهها و رباعیات قمری آملی آورده شده است.
سخنان مرد اخلاص و عمل و علم، علی (ع) پس از قرآن کریم پشتوانه فکری بسیاری از نویسندگان و شاعران بوده است. مانند کتب و رسایلی که صاحبان ذوق و شاعران فارسی زبان با به نظم درآوردن مضمون سخنان آن امام همام، ساخته و پرداختهاند. رساله حاضر نیز به جای آن که سخنان حکمت آموز علی (ع) را ترجمه و شرح کند و احیانا مفهوم آن را به گونهای به رشته نظم کشد، آن را با اشعار دلپذیری از حکیم فردوسی و سخنان نغزی از دیگرناموران تالیف و ترکیب کرده است. مولف در جستجویی پیرامون سخنان علی (ع) در متون فارسی به کتاب "مطلوب کل طالب من کلام علی بن ابی طالب" رشیدالدین وطواط رسید از آنرو درصدد تصحیح آن به این شیوه برآمد
یکی از ترجمههای مشهور گلستان سعدی به زبان عربی، روضه الورد اثر محمد عطاءالله فراتی، دانشمند و ادیب سوری است. مترجم در این اثر با مهارت تمام در گزینش واژگان و برگردان دقایق و ظرایف متن گلستان کوشش نموده است؛ ولی گاه در فهم برخی عبارات دچار اشتباه شده و نتوانسته مضمون را بدرستی در ترجمه منتقل کند. در این نوشتار، نمونههایی از عبارات بحثانگیز گلستان با توجه به دیدگاههای صاحبنظران در باره آنها، بازنگری شده و توفیق مترجم در برگردان متن گلستان به زبان عربی در بوته نقد قرار گرفته است.
در این جستار، وصف طبیعت در دیوان دو شاعر کهن ایرانی: طغرایی(515ﮪ) و منوچهری دامغانی(433ﮪ)، مقایسه و بررسی شده است. نخست به جایگاه و رسالت ادبیات تطبیقی، مختصری از زندگینامه طغرایی و منوچهری، ویژگیهای ادبی، فرهنگی و محیطی عصر و شعر دو شاعر اشاره کردهایم و سپس با روش وصفی ـ تحلیلی، به مقایسه تطبیقی وصف طبیعت بیجان و جاندار و شیوه پرداخت و تصویرسازی این موضوعات در دیوانهای طغرایی و منوچهری با ذکر نمونه و بیان اشعاری که اثرپذیری در آنها مشهود است، پرداختهایم.